sobota, 16 maja 2015

Basella alba, Basella rubra - Szpinak Malabarski, Miłowój biały, Miłowój czerwony

English version
     
      KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA

    Szpinak Malabarski jest tropikalnym pnączem pochodzącym prawdopodobnie z Wybrzeża Malabarskiego w Indiach, lub Indonezji. Występuje ono w dwóch formach, zielonej - nazywanej po łacinie Basella alba (alba znaczy biały i odnosi się do białych kwiatów tej rośliny), i Basella rubra (rubra znaczy czerwony) - o bardzo ozdobnych bordowo-czerwonych pędach i unerwieniach na liściach. Z powodu braku innych różnic pomiędzy obiema odmianami, obie te nazwy są używane zamiennie dla obu kolorów. Szpinak Malabarski jest dosyć popularnym warzywem w wielu tropikalnych krajach Azji, Afryki i Ameryki Południowej. Jednak potwierdzone współczesnymi badaniami, właściwości lecznicze tego zioła są przeważnie nieznane i używane głównie w tradycyjnej medycynie.
    Inne polskie nazwy tej rośliny to Miłowój Biały, Bazela Biała, Jagodnik Biały i Wyćwiklin Biały. Popularne anglojęzyczne nazwy to Malabar Spinach, Ceylon Spinach (Szpinak Cejloński), Indian Spinach (Szpinak Indyjski), Climbing Spinach (Szpinak Pnący), Vine Spinach i Buffalo Spinach. A oto niektóre z nazw pod którymi można znaleźć to warzywo na straganach w tropikalnych krajach : Saan Choy / Shan Tsoi or Lo Kwai / Luo Kai - Chiny, Alugbati / Alogbati - Filipiny, Mong Toi - Wietnam, Tsuru Murasa Kai - Japonia, Vel Nivithi lub Sudu - Sri Lanka, Paag Prang - Tajlandia, Gambian Spinach lub Amunututu lub Seje Soro - Nigeria, Jingga lub Gendolak - Indonezja, Remayong - Malezja, Bertalha - Portugalia, w Indiach znane jest jako : Poi (Hindi), Bacchali / Bachnali (Telugu), Basale (Tulu), Basale Soppu (Kannada), Basalakkirai or Kodip Pasali (Tamil), Mayalu (Marathi), Poi Ni Bhaji (Gujarati), Poi Saaga (Orija), Pui Shak (Bengali), Vashala Cheera ( Malayalam).
 


          UPRAWA

   Basella alba / rubra jest wieloletnim pnączem lubiącym warunki tropikalne, jednak może być z powodzeniem uprawiane jako warzywo jednoroczne (lub wieloletnia doniczkowa roślina domowa) w rejonach o chłodnym klimacie. Potrafi piąć się lub płożyć na szerokość 10m, a jej tempo wzrostu jest bardzo wysokie przy wysokich temperaturach. Pomimo swojej pnącej natury, jej młode pędy nie są bardzo giętkie i z czasem twardnieją, co umożliwia hodowlę tej rośliny w formie małego krzewu. Szpinak Malabarski uwielbia wysokie temperatury i może dostać uszkodzeń już przy temperaturach poniżej 5'C, temperatura poniżej 0' C zabija ją momentalnie. Jej mięsiste, sukulentyczne tkanki umożliwiają tej roślinie przetrwanie nawet długiej i silnej suszy dzięki zmagazynowanej w nich wodzie. Toleruje ona również silne deszcze i wysoką wilgotność. Lubi silne słońce jednak posadzona w półcieniu będzie rosła szybciej a jej liście będą bardziej soczyste. Basella alba / rubra rośnie najlepiej na żyznych, zakwaszonych glebach ale toleruje nawet słabe, piaszczyste podłoże. Niepozorne białe kwiaty pojawiają się zazwyczaj w okresie suszy, zamieniając się w czarne ,,jagody''. Pnącze to łatwo rozmnaża się z sadzonek lub nasion, które dla szybszego wschodzenia zaleca się skaryfikować lub namaczać w wodzie przez 24 godziny przed wysiewem. Jako że nie ma różnicy we wzroście i smaku pomiędzy formami zieloną i czerwoną, polecam wybrać drugą dodając koloru do grządki warzywnej lub parapetu. Jest to roślina o tak dużym uroku (starsze liście bywają prawie całe czerwone, pędy zawsze), że warto posadzić ją dla celów czysto ozdobnych. Liście i młode pędy mogą być zbierane w dowolnym okresie wzrostu jak tylko roślina nabierze siły i rozmiarów


      ZASTOSOWANIE KULINARNE

   Liście i młode pędy Szpinaku Malabarskiego są bardzo soczyste, chrupiące, o śluzowatym miąższu. Mogą być dodawane na surowo do kanapek i sałatek, jednak najczęściej blanszuje się je, gotuje lub podsmaża. Mogą być używane do zup i gulaszy jako środek zagęszczający. Czerwony sok z owoców Szpinaku Malabarskiego używany jest niekiedy jako barwnik spożywczy, w Chinach sprzedawany jest w formie sproszkowanej pod nazwa ,, Gintjoo'' (używa się go również jako barwnik i tusz).


      ZASTOSOWANIE KOSMETYCZNE

   Czarne owoce Baselli alba i rubra używane są po zmiażdżeniu, czerwony sok lub miąższ naciera się jako róż do policzków i ust.
 

        ZASTOSOWANIE MEDYCZNE

    Basella alba / rubra posiada długą tradycję użycia ze względu na swoje walory odżywcze i lecznicze, jednak nawet w Południowo-wschodniej Azji zdaje się nie być używana w powszechnym ziołolecznictwie. Pomimo wielu badań potwierdzajacych medyczne działanie tego zioła, jego tradycyjne zastosowanie (Ajurweda i Sidha) jest raczej zapomniane. W Południowo-wschodniej Azji Szpinak Malabarski spożywany jest od wieków w celu zwalczania malarii, czerniaka złośliwego, białaczki i nowotworów jamy ustnej, wrzodów jamy ustnej, kataru, czerwonki, przy bólach żołądkowych, anemii, anoreksji, krwiopluciu, bolesnym oddawaniu moczu, osłabionym popędzie seksualnym, nieregularnych miesiączkach, w celu wzmożenia laktacji u karmiących kobiet, oraz aplikowany w formie okładów ze zmiażdżonych liści na stłuczenia i osiniaczenia, zranienia, stany zapalne skóry, pokrzywkę, owrzodzenia, poparzenia, grzybice, czyraki, trądzik, piegi, ukąszenia węży oraz nakładane na czoło w celu uśnieżenia bólów głowy.
   W Chinach Basella alba podawana jest w celu redukcji goraczki i neutralizacji trucizn. W Nigerii używana jest dla zwiększenia płodnści u kobiet oraz przy nadciśnieniu. Sok z owoców aplikowany jest jako krople do oczu na zapalenie spojówek. W Kamerunie spożywana jest przeciw malarii. Na Filipinach używana jest przeciw rzeżączce i zapaleniu prostaty.
   Szpinak Malabarski jest bogaty w śluz i zawiera betalainy, saponiny, taniny, glikozydy nasercowe, flawonoidy, terpenoidy, sterole, aminokwasy, karotenoidy, witaminy A, B1, B2, B9, K, E i C, niacynę, żelazo, potas, mangan, miedź, magnez, cynk i wapń. Posiada działanie emolientacyjne, nawilżajace, łagodzace i ochładzające, moczopędne, tonizujące, lekko przeczyszczające, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne, przeciwutleniające, afrodyzjaku, przeciwwrzodowe, wzmaga ukrwienie skóry, posiada potencjał androgeniczny, działanie cytotoksyczne, przeciwpadaczkowe, przeciwgorączkowe, nephroprotektywne (ochrania nerki), homeostatyczne, laktogeniczne i sedatywne.
   Świeży sok z tej rośliny przypisywany jest na zatwardzenie dla dzieci i kobiet w ciaży. Basella alba jest składnikiem suplementów podnoszacych poziom testosteronu, efekt podwyższenia produkcji testosteronu oraz estradiolu i aromatase mRNA przez to zioło, został potwierdzony badaniami na szczurach. W połączeniu z Hibiscus macaranthus, Szpinak Malabarski podawany jest powszechnie w celu zwiększenia płodności kobiet. W Ajurwedyjskim systemie medycyny uznaje się że zioło to wzmaga kapha i obniża vata i pita.




































      Źródła

,, Useful Plants of the Philippines '' Volume 3 - William H. Brown, Acorn Press 1950
,, Indian Medicinal Plants '' tom 1 - P. K. Warrier, V. P. K. Nambiar, Orient Blackswan 1994
,, 75 Exciting Vegetables for Your Garden '' - Jack Staub, Gibbs Smith 2009
,, Handbook of Vegetable Science and Technology '' - D. K. Salunkhe, S. S. Kadam, CRC Press 1998
,, Vegetables '' - G. J. H. Grubben, PROTA 2004
,, Oriental Vegetables : The Complete Guide for Gardening Cook '' - Joy Larkom, Kodansha America 2008
,, CRC World Dictionary of Medicinal and Poisonus Plants '' - Umberto Quattrocchi, CRC Press 2012
,, Encyclopaedia of Indian Medicine '' - Saligrama Krishna Ramachandra Rao, Popular Prakashan     1985
,, Underutilized and Underexploited Horticultural Crops '' - K. V. Peter, New India Publishing 2007
,, Vegetable Crops '' - T. R. Gopalakrishnan, New India Publishing 2007
,, African Indigenous Vegetables in Urban Agriculture '' - Charlie M. Shackleton, Margaret W. Pasquini, Alex W. Drescher, Routledge 2009
,, Book of Calories and Phytosterols in Foods '' - Mary Curtis, Lulu.com 2013

http://www.academicjournals.org/article/article1379753858_Kumar%20et%20al.pdf
Autor: o 8 komentarzy:
Etykiety: , , ,
Subskrybuj: Posty (Atom)