Zioła z Odległych Krain: października 2019

English version

KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA

Pilea trinervia jest tropikalną, wieloletnią pół-sukulentyczną krzewiastą rośliną z rodziny Pokrzywowatych. W naturze występuje w górzystych rejonach Indii, Sri Lanki, Indochin, Tajwanu, Filipin i Indonezji. Jej liście jadane są jako warzywo, ale poza Indonezją jej użytkowanie jako takie nie jest powszechnie znane, a jeśli już, to zazwyczaj jest ona tylko zbierana ze stanu dzikiego przez mieszkańców wiosek. W Indonezji, szczególnie na Jawie, Sumatrze i Bali, jest ona tak bardzo doceniana że uprawiana jest również w ogródkach warzywnych, małej skali komercyjnych gospodarstwach warzywnych, i często sprzedawana na lokalnych targowiskach warzywnych. Pilea trinervia jest wysoce ceniona za swój unikalny aromat, wysoką wartość odżywczą i zalety zdrowotne. Dlatego pomimo że nie jest ona tak bardzo popularna jak inne warzywa w tym regionie, w ostatnich latach przyciągnęła pewną uwagę świata naukowego. I kilka badań naukowych przeprowadzono w Indonezji w celu opracowania najlepszej techniki dla jej uprawy komercyjnej na dużą skalę, i przetestowania jej potencjału jako rośliny leczniczej. Pilea trinervia jest również sporadycznie sadzona jako roślina ozdobna i zakrzewiająca.
Jej najczęściej używaną nazwą potoczną w Indonezji i Malezji jest Pohpohan, ale Popongan i Seureuh Leuweung są również używane na Jawie. Jej inne nazwy potoczne to m.in. : Thuy Ma La Mua (Wietnam), Narali (Malayalam), Dongorbhori (Telugu), Chang Xu Leng Shui Hua (Chiński), Melastome Clearweed (Angielski), Schwarzschlundige Kanonierblume (Niemiecki).
Pilea trinervia jest wciąż często spotykana pod nazwą Pilea melastomoides, ale jej pozostałe synonimy takie jak Urtica melastomoides, Urtica trinervia wyszły z użycia.

UPRAWA I ZBIÓR

Pilea trinervia jest rośliną wieloletnią o sukulentycznych młodych pędach i pół-sukulentycznych liściach. Zazwyczaj osiąga ok. 1m wysokości ale potrafi dorastać nawet do 2m, a jej liście mogą mieć długość 5-15cm. W naturze występuje ona w tropikalnych, górzystych rejonach na wysokościach 700-2200m, w wilgotnych zacienionych miejscach w lasach, na obrzerzach potoków lub jezior. Lubi wilgotne ale przepuszczalne żyzne, kompostowe gleby, ale może rosnąć nawet na skałach na znikomej ilości substancji organicznych i znosić nawet silne, długotrwałe susze.
P. trinervia może być z łatwością rozmnażana przez sadzonki lub odkłady albo z nasion. Ale gatunek ten jest dwupienny, co oznacza że trzeba posiadać zarówno osobniki męskie jak i żeńskie aby doszło do zapylenia.
Zaobserwowano że rośliny Pohpohan są bardziej podatne na choroby jeśli rosną w miejscach suchych, a mniej wówczas gdy rosną na terenach wilgotnych. Również że rośliny rosnące w cieniu są nawet pięć razy większe niż te znajdujące się w pełnym nasłonecznieniu, i oczywiście produkują one bardziej soczyste i chrupiące części warzywne.
Ze względu na to że jest to roślina cieniolubna, jest ona prawdopodobnie o wiele bardziej odpowiednia do hodowli domowej, niż większość wieloletnich, tropikalnych, kochających słońce warzyw.
Liście Pohpohan mogą być zbierane osobno, ale zazwyczaj zbiera się całe młode pędy. Jako że jest to bardziej dogodne, zachowuje ich świeżość na dłużej, a dodatkowo szczyty pędów są miękkie, soczyste i spożywane tak samo jak i liście. Można je zbierać na okrągło przez cały rok.

ZASTOSOWANIE KULINARNE

Pilea trinervia jest dosyć popularnym dzikim warzywem na Jawie, Sumatrze i Bali, gdzie nazywa się ją Pohpohan. Liście lub całe młode, delikatne szczyty pędów są przeważnie jedzone na surowo jak sałatki, szczególnie jako część potrawy Lalapan (na którą składa się mięso lub ryby, warzywa i sambal - sos lub pasta z czili, która może zawierać dodatkowo np. imbir, szalotkę lub krewetki), lub rolowane z pastą z czili w środku. Są one również duszone na parze (i podawane jako przystawka do dań z ryżem lub innych), gotowane w zupach i gulaszach, lub zasmażane w cieście typu tempura (np. z nadzieniem z krewetek).
Liście Pilei trinervia mają dosyć silny aromat za który są bardzo cenione, jako że większość osób uważa ich zapach za przyjemny, ale niektórzy uważają go za zbyt mocny. Prawdopodobnie dlatego właśnie znalazłem informację że w Indiach roślina ta jest używana bardziej jako przyprawa niż warzywo. Ale w innym źródle znalazłem relację o tym że jest ona jedną z tych dzikich jadalnych roślin które są ważnym składnikiem tradycyjnej diety w stanie Meghalaya.
Osobiście bardzo lubię ten wyjątkowy aromat Pohpohanu, ale jego liście są dla mnie zbyt cierpkie, ściągające, aby być dobre jako warzywo liściaste do spożywania na surowo w większych ilościach. Choć możliwe jest że moje rośliny mają zbyt dużo słońca, i może smakowałyby łagodniej rosnąc w cieniu, w pulchnej kompostowej glebie a nie na gliniastej.
Jako że bardzo lubię dobre cierpkie herbaty jak czarna Camellia sinensis lub Persimon leaf tea, pomyślałem że warto spróbować zrobić herbatkę z liści Pohpohanu (pomimo że nigdzie nie znalazłem jakiejkolwiek, nawet krótkiej wzmianki aby napary albo wywary z P. trinervia były sporządzane nawet nie jako napój ale jedynie jako środek leczniczy). A rezultatem tego jest że mam kolejną herbatkę ziołową na liście moich ulubionych napojów. Herbata zrobiona ze świeżych, posiekanych liści Pohpohanu posiada łagodny smak, z umiarkowaną cierpkością i całkiem silnym, wspaniałym aromatem unikalnym dla tego zioła, Przy odpowiednio ostrożnym suszeniu i przechowywaniu, napar z rozkruszonych, ususzonych liści Pohpohanu smakuje tak samo jak ten ze świeżych liści, nie tracąc nic na intensywności swojego bardzo przyjemnego aromatu.

ZASTOSOWANIE MEDYCZNE

Jako roślina lecznicza Pilea trinervia należy do tych tajemniczych ziół o których mało co wiadomo, jedynie nieliczne tradycyjnie przypisywane właściwości o nieznanej historii i skąpe dane współczesnej nauki. Ale rosnące zainteresowanie właściwościami medycznymi tego bardzo cenionego warzywa, mogą sprawić że pewnego dnia będzie ono powszechnie stosowanym lekiem ziołowym, jako że jego wysoki potencjał jest już wyraźnie widoczny.
Tylko kilka etnobotanicznych sprawozdań zawiera znikome informacje o tym że liście P. trinervia są spożywane w celu leczenia raka i bóli brzucha na Bali, i kaszlu, cukrzycy, bóli brzucha i stanu poporodowego w Jawie Zachodniej. Uważa się również że liście Pohpohanu efektywnie podnoszą wytrzymałość organizmu. A w jednym raporcie z Indii napisano że - ,, Liście tej rośliny są używane do leczenia alergii w momencie urodzenia dziecka.''
Testy laboratoryjne potwierdziły że Pohpohan skutecznie obniża poziom cukru we krwi. Również jego silne właściwości przeciwutleniające i działania przeciwdrobnoustrojowe zostały naukowo dowiedzione. Wyniki testów wykazały że ekstrakty z Pilea trinervia są skuteczne przeciwko bakteriom Gram-dodatnim, ale nieskuteczne na bakterie Gram-ujemne. Badania nad olejkiem eterycznym wyekstraktowanym z nadziemnych części Pilei trinervia dowiodły jego działanie antybakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwkandydozowe (stopnie MIC olejku eterycznego z Pohpohanu to : przeciwko Staphylococcus aureus 2.52 µg/mL, Bacillus subtilis 5.04 µg/mL, Escherichia coli 322.5 µg/mL, Candida albicans 20.16 µg/mL, Aspergillus niger 1.26 µg/mL, i Microsporum gypseum 5.04 µg/mL).
Z własnego doświadczenia, dodałbym że zioło to działa również ściągająco i moczopędnie, i jest zdecydowanie dobre na infekcje układu oddechowego i żołądkowe.

Jako że wyniki testów laboratoryjnych wykazały że Pilea trinervia jest skuteczna przeciwko Microsporum gypseum, grzybowi mogącemu powodować grzybice skóry, i Staphylococcus aureus, bakterii która jest częstą przyczyną wielu infekcji skórnych takich jak krosty, liszajec, czyraki, cellulitis, zapalenie mieszków włosowych, Choroba Rittera i ropnie. Przypuszczam że stosowanie okładów ze świeżych liści Pohpohanu na tego typu choroby skóry, może być bardzo skuteczne.
W Indonezji liście Pohpohanu używane są od pokoleń do leczenia poparzeń. Testy wykazały że żel z ekstraktem z liści Pohpohanu wykazuje działanie lecznicze na poparzenia.

Liście Pilei trinervia zawierają : flawonoidy (kwercetynę, kamferol, luteoinę, apigeninę, antocyjany), alkaloidy, steroidy, polifenole, taniny, monoterpenoidy i seskwiterpeny (m.in. seskwiterpen zawierający siarkę - mintsulfide), kwasy chlorogenowy, kawowy i ferulowy, fenol i związki chinonowe.
Posiadają wysoką zawartość protein i przyswajalnych węglowodanów, jak również sporą ilość wapnia, potasu, magnezu, miedzi, beta-karotenu, witamin C, B1 i alfa-tokoferol (rodzaj witaminy E).
Olejek eteryczny z nadziemnych części Pilei trinervia zawiera głównie : 2(10)pinene (14.85%), 1R-alpha-pinene (12.95%), Sabinene (12.66%), o-menth-8-ene (8.33%), germacrene-D (5.00%), beta-phellandrene (4.86%), 2-beta-pinene (3.91%), cis-ocimene (3.54%), cyclosativene (3.40%), zerumbone (2.95%), beta-elemene (2.81), 1,3,6-octarienene,3,7 dimethyl (2.78%), pełna lista tutaj.

Pomimo że nie istnieją żadne doniesienia o jakichkolwiek skutkach ubocznych Pilei trinervia, ani z Indonezji, gdzie wielu ludzi spożywa ją regularnie jako warzywo od pokoleń, ani znikąd indziej. A wyniki testów laboratoryjnych wykazały że jest ona nietoksyczna i bezpieczna do sporządzania z niej środków leczniczych i produktów odżywczych. Naukowe dane na temat tego zioła i doniesienia o jego ludowych zastosowaniach są wciąż dosyć ograniczone, jest więc ryzyko że istnieją jakieś przeciwwskazania dla jego użycia. Dlatego zalecałbym umiar w spożyciu Pohpohanu każdemu kogo stan zdrowia jest ryzykowny.

PILEA BENGUETENSIS C.B.Rob.

Pilea benguetensis to gatunek endemiczny dla Filipin, który znaleźć można jedynie na wilgotnych zacienionych klifach, wąwozach, itp., na wysoko położonych terenach (1300-2000m) w górach na wyspie Luzon. I te oto informacje są jedynymi jakie można znaleźć na temat tego żadkiego gatunku w literaturze i internecie.
Znalazłem ją rosnącą jedynie na jednym terenie, w skalistym, sezonalnie suchym, korycie rzeki na obrzeżach Baguio, Benguet. Przykuła moją uwagę ze względu na podobieństwo do zarówno roślin z rodzaju Elatostema jak i Pilea, a wiele gatunków z tych rodzajów a także z całej rodziny Pokrzywowatych do której należą, to rośliny jadalne i lecznicze. I kiedy zobaczyłem że jest ona właściwie bardzo blisko spokrewniona z Pilea plataniflora (używaną w Tradycyjnej Chińskiej Medycynie) i Pilea trinervia, postanowiłem przetestować jej potencjalną jadalność. Według własnego, wysoce ostrożnego, protokołu bezpieczeństwa : najpierw rozgnieść i powąchać, jeśli pachnie przyjemnie przerwać liść i polizać krawędź, jeśli smak i uczucie jest dobre to po pewnym czasie biorę drobny kawałek do przeżucia i wypluwam, jeśli smakował dobrze i czułem się po tym dobrze to następnego dnia mogę pożuć i połknąc drobny kawałek, i jeśli to nie wywoła żadnego szkodliwego lub nieprzyjemnego wpływu na mnie to następnego dnia mogę spróbować większy kawałek, i tak dalej.
Dlatego teraz mogę powiedzieć że dla osób zdrowych tak jak ja Pilea benguetensis może być prawdopodobnie tak samo dobrym warzywem/ziołem przyprawowym jak Pilea trinervia. Zjadam reguarnie kilka świeżych liści P. benguetensis i lubię ją jeszcze bardziej niż liście P. trinervia. Ponieważ są one mniej cierpkie i bardziej aromatyczne niż te trinervi. Powiedziałbym że jej aromat jest bardziej mocny, bardzo ziołowy, trudny do opisania ale o charakterze nieco rozmarynowym. Jest to zdecydowanie gatunek warty badań pod względem jego potencjalnych właściwości leczniczych, które mogą być tak jak i jego aromat nawet silniejsze niż te Pilei trinervia.