Zioła z Odległych Krain: marca 2020

English version

KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA

Russelia equisetiformis jest wieloletnim, wieczniezielonym krzewem pochodzącym z Meksyku i Ameryki Środkowej. Dzięki swoim pięknym czerwonym kwiatom (różowe, żółte i białe odmiany również występują), obficie pokrywającym jej elegancko wykładające się, iglasto-cieniutkie zielone pędy. Roślina ta jest obecnie bardziej lub mniej popularna w większości tropikalnych i subtropikalnych regionów na całym świecie, jako ozdobna roślina ogrodowa. Ale wiekszość jej posiadaczy jest całkowicie nieświadoma faktu, że Russelia ma o wiele więcej do zaoferowania niż tylko swoje piekno.
Jedynie w kilku krajach jak Meksyk, Kolumbia, Egipt, Nigeria, Pakistan i Chiny, niektórzy ludzie słyszeli o wspaniałych właściwościach medycznych tej rośliny. Która jest bardzo rzadko wymieniana w zielarskich encyklopediach, i dlatego wciąż bardzo mało znana nawet zielarzom, którzy moga ją zobaczyć w swoim lokalnym centrum ogrodniczym. Ale ponad dekadę temu zaczęły się wyłaniać pierwsze wyniki naukowych badań medycznych nad tym ziołem, i coraz więcej ich pojawia się ostatnio. W czym liderem jest Nigeria, gdzie przeprowadzono więcej badań testujących lecznicze właściwości tej rośliny niż w pozostałych krajach razem wzietych. Nie powinno to zaskakiwać, ponieważ zdaje się że jest ona dosyć często używana przez nigeryjskich ludowych uzdrawiaczy w leczeniu raka, malarii i chorób zapalnych.

Rodzaj Russelia jest obecnie zaklasyfikowany jako część rodziny roślin Babkowatych. Ale w starszych książkach jest niekiedy umieszczana w rodzinie Tredownikowatych lub Przetacznikowatych. Nazwa Russelia honoruje Alexandra Russell'a (1715 - 1768), który był biologiem i lekarzem, co oznacza że rośliny interesowały go z botanicznego punktu widzenia, ale prawdopodobnie jeszcze bardziej ze względu na użyteczność w praktyce lekarskiej. A nadał tą nazwę temu rodzajowi roślin Nikolaus von Jacquin (1727 - 1817). On również studiował medycynę, botanikę i chemię, i zanotowanym jest że spędził cztery lata w Indiach Zachodnich i Ameryce Środkowej.
Dlatego możliwym jest że w którychś z ich prac, jakaś obecnie zapomniana wiedza na temat zastosowania medycznego tej rośliny została zapisana. A bez wątpienia zioło o tak dużym uznaniu jako silny lek, a jednocześnie o tak ograniczonych dostępnych informacjach o jej tradycyjnym zastosowaniu i działaniu farmakologicznym jak Russelia equisetiformis, jest warte bardzo głębokich poszukiwań.

Tak więc jeśli ktokolwiek miałby kiedykolwiek okazję dostępu do pism A. Russell'a lub N. Jacquin'a i znalazłby jakieś niewymienione tutaj informacje, proszę dać mi znać. Również jeśli ktoś znajdzie jakąś wiedzę której nie zawarłem w sekcji Zastosowanie Medyczne, ze żródeł w j. hiszpańskim lub innych do ktorych niestety nie mam dostępu, bardzo proszę napisać w komentarzach na dole lub w emailu do mnie. Byłbym bardzo wdzięczny, ponieważ zaklasyfikowałem tą roślinę do listy moich ulubionych.
Zarówno ze względu na jej bardzo atrakcyjny wygląd połączony z łatwą uprawą i wysoką odpornością na suszę. Jak i z faktu że napary z niej, mające opinię silnego leku na niektóre poważne choroby, i oczyszczające krew, również bardzo podpadły mi do smaku. Należą one do tych herbatek ziołowych, które piję nie kiedy potrzebuję aby wyleczyć jakąś dolegliwość, ale kiedy mam na to ochotę. Ponieważ smakuje przyjemnie i sprawia ze czyję się dobrze.

Russelia equisetiformis posiada wiele nazw potocznych w j. angielskim, które odnoszą się do jej wyglądu : Fountainbush, Fountain Plant, Coral Fountain, Coral Plant, Coral Blow, Firecracker Fern, Firecracker Plant, Firecracker Bush, Firecracker flower.
A oto niektóre z jej nazw w innych językach : Coralillo (Hiszpański), Rasili (Hindi), Bao Zhang Zhu (Chiński), Plante Corail (Francuski), Coral de Italia (Włoski), Cola de Caballo (Meksyk, Kolumbia) - ale nazwa ta jest tam również używana dla gatunków Skrzypu; Flor de Coral, Lagrima do Diablo (Brazylia), Coral de Sao, Lagrimas de Amor, Lagrimas de Cupido, Lagrimas de Jupiter (Kuba), Lluvia de Coral, Lluvia de Fuego (Ekwador), Lagrimas de Venus (Dominikana), Coralito (Paragwaj).
Ruselia equisetiformis posiada synonim Russelia juncea, który wciąż jest czasami używany.

UPRAWA I ZBIÓR

Russelia eguisetiformis jest szczególnym krzewem, jej pędy są cienkie jak słomki i przypominają łodygi Skrzypu. Ale jej głowne pędy wyrastające wprost z podziemnej podstawy, lub ze starszych głównych pedów, posiadają poczatkowo drobne listki. Po osiągnięciu pewnego wzrostu każdy główny pęd zaczyna wytwarzac wiele bocznych pędów z każdego węzła, w układzie promienistym. Te cienkie jak szpilki boczne pędy nie posiadają liści, ale są wieczniezielone i same pełnią funkcje liści. Główne pędy z czasem brązowieją i drewnieją, ale nigdy znacznie nie grubną. Zazwyczaj nie wyrastają one ponad 2m wysokości, i mają naturę wykładania się. Dzięki temu Russelia jest wspaniałą rośliną do uprawy w wiszących doniczkach, w donicach na filarach lub na tereny stoków (w Egipcie jest ona sadzona aby upiększać i ochraniać stoki przed erozją). Ale wygląda ona równie pięknie na szerokiej otwartej przestrzeni, gdzie jej naturalny charakter wzrostu tworzy kształt podobny do wody tryskajacej z fontanny.
Krzew fontannowy rośnie naturalnie na otwartych przestrzeniach, zboczach wgórz i brzegach rzek, tworząc kolonie, które w wilgotnym, tropikalnym klimacie mogą z łatwością stać się inwazyjne. Jej podziemna podstawa posiada naturę zbliżoną do kłączy i tworzy kępy potrafiące szeroko się rozrastać. A jej główne pędy które dotkną podłoże w krótkim czasie wypuszczają korzenie. Dzięki temu z łatwością rozmnaża się ją przez podział kępy i odkłady, ale można ją również rozmnażać poprzez sadzonki lub z nasion.
Russelia equisetiformis posiada piękne kwiaty, które pomimo że są drobne, wyrastają w takiej obfitości że czynią tą roślinę bardzo pokazową. Najpopularniejsze są rośliny Fountainbush o czerwonych kwiatach, ale odmiany o rózowych, żółtych i białych kwiatach również wystepują. Russelia produkuje swoje kwiaty podczas ciepłych, słonecznych i nie nazbyt wilgotnych miesięcy, dlatego w niektórych strefach klimatycznych może posiadać swoje kolory przez cały rok, a w innych kwitnieć krótko. Jej kwiaty przyciągają pszczoły, motyle i kolibry.

Krzew fontannowy lubi klimat tropikalny i subtropikalny, ale może być rowniez uprawiany jako roślina wieloletnia w ciepłym klimacie umiarkowanym. Jej pedy zostaną zniszczone przez mrozy, ale jeśli temperatury nie bedą niższe niż -8 ºC wtedy jej podziemna podstawa przetrwa i roślina odrośnie na wiosnę. W zimniejszych regionach jest ona czasami sadzona jako roślina jednoroczna, albo hodowana w donicach i zimowana w jasnych miejscach w pomieszczeniach.
R. equisetiformis lubi pełne nasłonecznienie i lekki cień, ale nie będzie rosła dobrze w silnym zacienieniu. Rośnie ona szybko i bujnie w wysokich temperaturach, w żyznej, wilgotnej ale przepuszczalnej glebie (o pH pomiędzy 6.1 a 7.8), ale potrafi znieść każdy rodzaj ziemi, i umiarkowane zasolenie. Jest odporna na susze ale nie toleruje zastoju wody.
Roślina ta jest bardzo prosta w utrzymaniu. Starsze, dobrze zakorzenione rośliny nie wymagają podlewania, poza ekstremalnymi, długotrwałymi suszami. Jej młode pędy przerastają ponad i naturalnie zakrywają stare nieatrakcyjnie wyglądające, które ewentualnie umrą i staną się kompostem. Więc przycinanie jej jest ogólnie nie potrzebne, poza przypadkami kiedy chce się ograniczyć jej rozmiar, lub w zimnym klimacie aby usunąć całą martwą część nadziemną rośliny po zimie, aby dać więcej słońca młodym pędom wyrastającym z korzeni rośliny. Russelia należy właściwie do tych roślin które wyglądają najlepiej kiedy zostawi się je samym sobie, bez żadnej ingerencji, co pozwala im osiągnać ich naturalnie piekny pokrój.
Znalazłem informację że R. equisetiformis można znaleźć na terenach od poziomu morza do wzniesionych 1400m ponad. Ale widziałem ją radzącą sobie świetnie w Baguio na Filipinach, na terenach o ponad 1600m wysokości, i świetnie stawiającą opór destruktywnej sile wiatrów tajfunów. Na Hawajach, jest ona rekomendowana do sadzenia na terenach w pobliżu plaż, ze względu na to że Russelia jest odporna na zasolenie i wiatry, oraz pomaga ochronić glebę przed erozją.
Fountainbush moze być atakowana przez przędiorki, nicienie i gąsiennice, ale jej żywotność i odpornośc na szkodniki i choroby jest raczej o wiele silniejsza od przeciętnych roślin.

Nie znalazłem żadnej informacji o najlepszym czasie na zbiór pedów R. equisetiformis, poza tą że w Chinach zbiera się ją latem. Dlatego mogę jedynie zgadywać że posiada ona silniejszy potencjał leczniczy w okresie kwitnienia. Ale niekoniecznie musi to być prawdą, ponieważ podczas gdy poziom pewnych substancji chemicznych podnosi się u roślin w czasie kwitnienia, poziom innych związków w pędach często spada. Brak również specyfikacji czy kwiaty osobno są bardziej wartościowe niż pędy Russeli, lub czy kolor kwiatów wpływa znacząco na różnicę w jej właściwościach leczniczych. I generalnie całe kwitnące lub nie pedy są ścinane i wieszane w wiązkach do suszenia, lub używane na świeżo. Te kwiatki łatwo opadają z pędów w tym procesie, więc na końcu ma się i tak pozostałe głównie gołe pędy. Ale planuję pewnego dnia się natrudzić i nazbierać samych oddzielnych kwiatków, aby zobaczyć czy napar z nich smakuje jeszcze lepiej od tego z samych pędów (więc zapraszam do sprawdzania po aktualizację).

ZASTOSOWANIE KULINARNE

Otwarte kwiatki Russelii equisetiformis można zrywać prosto z krzaka aby wyssać ich nektar przez dno wyrwanej rurki kwiatowej. Pomimo że z powodu małych rozmiarów tych kwiatów, niewiele jest w nich nektaru. Łatwość z jaką się je wyciąga, i zwyczajowa obfitość otwartych w tym samym czasie kwiatków nawet na małych rozmiarów roślinie, sprawia że Russelia jest uroczą słodką rozkoszą.
Herbata ze świeżych kwitnących pędów Krzewu Fontannowego (dotychczas nie potrudziłem się aby zbadać czy suszenie cokolwiek zmienia), posiada tak delikatny smak że aż trudno jest go określić. Ale coś sprawia że odczuwa się go naprawdę przyjemnie. To prawie jak pić czystą wodę, ale wodę o wiele miększą, łagodniejszą a jednocześnie bogatszą. I sprawia że czujesz się dobrze pijąc ją i jeszcze bardziej później. Zdaję sobie sprawę jak dziwnie to brzmi, dlatego gorąco polecam każdemu aby sam jej spróbował. I nawet jeśli nie sprawia Wam przyjemności smak na granicy jego braku, możecie przynajmniej mieć na uwadze wszystkie zalety zdrowotne herbatki z Russelii.
Ten efekt dobrego samopoczucia po Fountainbush Tea został naukowo potwierdzony i wytłumaczony. Wodne ekstrakty z tej rośliny wykazały silniejsze działanie przeciwdepresyjne od Prozaku, i potwierdzono że zioło to znosi stan podekscytowania i irytacji, poprawiajac sen u gryzoni, a także działa przeciwbólowo i przeciwdrgawkowo.

ZASTOSOWANIE LECZNICZE

Russelia equisetiformis nie jest popularna jako roślina lecznicza, może po za wyjatkiem niektórych wiejskich terenów Meksyku, Kolumbii i Nigerii. Ale wśród tych którym znane są jej uzdrawiajace właściwosci, czy są to wiejscy uzdrawiacze, szamani, nowocześni ziołolecznicy czy nawet doktorzy medycyny ortodoksyjnej. Posiada ona wysoką reputację jako ważny lek ziołowy. Fakt ten przyniósł rezultat w postaci małej (ale rosnacej) liczbie naukowych badań farmakologicznych i fitochemicznych, które zostały przeprowadzone w ostatniej dekadzie, głównie w Nigerii, ale również w Indiach, Pakistanie i Egipcie. Ale zarówno współczesne naukowe dane jak i etnobotaniczne zapisy o używaniu Russelii pozostają niewielkie. Jednak istnieje wystarczająca liczba dowodów na to że umiarkowane użycie tego zioła jest bezpieczne, i ogólne wytyczne do jego zastosowania są widoczne.

Całe pędy Krzewu Fontannowego świeże lub suszone, są przyjmowane doustnie w postaci naparów lub wywarów.

W Nigerii R. equisetiformis jest używana przez tradycyjnych uzdrawiaczy do leczenia malarii, nowotworów, białaczki, cukrzycy, bólów i chorób zapalnych. Używana jest również w celu stymulacji wzrostu włosów przez plemię Yoruba.

W Meksyku zioło to jest stosowane jako środek leczniczy na choroby nerek, cukrzycę, raka, choroby zapalne i gruźlicę.

W Kolumbii wywary z całej świeżej rośliny sa spożywane jako lek na kamienie nerkowe.

W Chinach (głównie w Fujian), lekarze Tradycyjnej Chińskiej Medycyny nazywają to zioło - Baozhangzhu, i mówią o nim że jest słodkie, posiada neutralną naturę i właściwości zrastania złamań kości, pobudza krążenie krwi i usówa zastoje.
Na opuchlizny, posiniaczenia, zranienia i zwichnięcia spowodowane upadkami, rany od noża, złamania i uszkodzenie ścięgien, wywar z 10-15g jest pity. Lub odpowiednia ilość świeżej rośliny jest miażdzona i przykładana jako okład.

Właściwości lecznicze Krzewu Fontannowego są opisywane jako : przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwbólowe (antinociceptive i analgesic), przeciwbakteryjne, przeciwplazmodyczne - przeciwmalaryjne, przeciwrobacze i stymulujace wzrastanie włosów. Zauważono również jego właściwości preciwdrgawkowe i silnie przeciwdepresyjne, mając działanie depresyjne na ośrodkowy układ nerwowy.

Russelia equisetiformis zawiera : flawonoidy, polifenole i związki fenolopochodne (kwas galusowy, caffeoylquinic acids, isoverbascoside, glycosylated flavonoids, methylgallate, vicenin II, chrysoeriol-7-O-ß-D4C1 glucopyranoside, luteolin 7-O-glucoside, luteolin-7-O-ß-D4C1- arabinoside, quercetrin, apigenin, luteolin, acetoside; 6, 8-diglucosylapigenin, 6-arabinosyl-8-glucosyl apigenin, orientin, vitexin, apigenin-O-glucuronide, chlorogenic acid, methyl protocatechuate, p-coumaric acid, 4-hydroxybenzoic acid, caffeic acid, caftaric acid, syringic acid, catechin ), saponiny, taniny, steroidy, alkaloidy, terpenoidy, trójterpeny typu lupane (m.in. lupeol), phenylethanoid glycosides (russectinol, verbascoside, russeliaoside, isoverbascoside), irydoidy i glukozydy irydoidowe, phenyl propane glucosides, phenyl ethanoids, lignan glucosides i flavonoid glucosides.

Jej olejek eteryczny posiada około 20 substancji, głównymi składnikami są w nim : hexadecanoic acid methyl ester 11.04%, 11-methyltetracosane 8.44%, n-docosane 7.66%, α-pinene 7.26%, octadecanoic acid methyl ester 6.37%, eicosanoic acid methyl ester 6.16%, ctadecanoic acid ethyl ester 5.69%, geranic acid 5.60%, methyl tetradecanoate 5.27% i beta-pinene 4.60%.

Zaobserwowano że metanolowy ektract z Russelii equisetiformis wykazuje działanie ochraniajace na DNA.

Badania przeprowadzone w Nigerii, wykazały że etanolowy ekstrakt z R. equisetiformis posiada działanie antymalaryczne (przeciwko Plasmodium berghi), co wspiera twierdzenie z medycyny ludowej że zioło to jest użyteczne w leczeniu malarii.

Niedawno ogłoszono że dwa zwiąki flawonoidowe wyizolowane z R. equisetiformis posiadają potencjalne działanie przeciwbólowe.

Alkoholowe ekstrakty z nadziemnych części Russseli equisetiformis wykazały generalnie znaczące ale niezbyt silne ograniczenie rozwoju bakterii i grzybów, takich jak : Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Bacillus subtilis, Pasteurella multocida, Rhizoctonia solani, Alternaria alternata. Dichlorometanowy ekstrakt z korzeni R. equisetiformis wykazał silne zahamowanie rozwoju Shigella flexneri i znaczne przeciwko Staphylococcus aureus i Pseudomonas aeruginosa ale brak działania na Escherichia coli.

Wodno-alkoholowy ekstrakt wykazał znaczące działanie hepatoprotekcyjne na komórki wątroby uszkodzone tetrachlorometanem.

N-butanolowy i wodny ekstrakt z Russeli equisetiformis wykazały silniejsze działanie antydepresyjne niż Fluoxetine (Prozac).

Miejscowe użycie metanolowego ekstraktu z całej rośliny R. equisetiformis wywołało stymulację wzrostu włosów u szczórów, znacząco przyśpieszając wzrost włosów (P<0.05), w sposób zależny od koncentracji.

Badania wykazały że lupeol wyizolowany z ekstraktu z Russelii equisetiformis posiada przeciwzapalne działanie w przypadkach ostrych, a także niektórych aspektów chronicznych stanów zapalnych.

Wyniki badań na zwierzętach sugerują że metanolowy ekstrakt z R. equisetiformis posiada działanie przeciwdrgawkowe, i dlatego może być alternatywną suplementarną terapią w leczeniu i/lub kontrolowaniu konwulsji i epilepsji.

Eksperyment pokazał że R. equisetiformis jest depresantem ośrodkowego układu nerwowego, działając poprzez blokowanie neurotransmiterów GABA.

Wyniki badań sugerują że wodno-alkoholowy ekstrakt z R. equisetiformis posiada działanie stabilizujące membrany.

Zioła z Odległych Krain

wtorek, 17 marca 2020

Russelia equisetiformis, Fountainbush - Krzew Fontannowy