Zioła z Odległych Krain: lipca 2015

piątek, 3 lipca 2015

Czosnkowe Pnącze, Ajos Sacha - Mansoa alliacea, Pseudocalymma alliaceum, Cydista aequinoctialis

KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA

Czosnkowe Pnącze jest bardzo ozdobną, pnącą tropikalną rośliną, pochodzącą z Amazońskich Lasów Deszczowych, gdzie znana jest jako Ajos Sacha (także Ajo Sacho lub Ajossacha), co znaczy po Hiszpańsku - Fałszywy Czosnek. Powodem tego jest charakterystyczny czosnkowy zapach, wydzielany przez zmiażdżone liście tego pnącza. Aromat ten spowodowany jest zawartością tych samych substancji chemicznych, które zawiera czosnek, dlatego też roślina ta posiada również i właściwości lecznicze czosnku. Z powodu jej pięknych kwiatów Ajos Sacha znaleźć można w ogrodach Południowo-wschodniej Azji (w Pakistanie nazywana jest Blue Shower), oraz innych tropikalnych częściach świata, a także jako domową roślinę w klimatach umiarkowanych. Jednak jako zioło, pnącze to jest prawie nie znane poza rejonem pochodzenia, gdzie pełni ono ważną rolę zarówno w tradycyjnym lecznictwie jak i współczesnej fitoterapii. Ajos Sacha należy do roślin używanych w duchowych obrzędach Amazońskich plemion. Zioło to spożywa się przed rytuałem Ayahuasca, aby oczyścić krew i ciało, uzyskać fizyczną i psychiczną równowagę, oraz odpędzić złe moce i przynieść szczęście. W tym celu często zioło to spala się w domach.
Czosnkowe Pnącze ( z angielskiego Garlic Vine ) posiada wiele nazw potocznych odnoszących się do Czosnku - Garlic Creeper, Garlic Shrub, Garlic Rope, Amazonian Garlic Bush, Bejuco de Ajo, Ajos del Monte, Sucho Ajo and Cipo de Alho, to tylko niektóre z nich. Najpopularniejszą nazwą łacińską tej rośliny jest Mansoa alliacea, posiada ona jednak tak wiele synonimów, będących wciąż w użyciu, że przyprawia każdego botanika o ból głowy. Oto niektóre z nich : Pseudocalymma alliaceum, Cydista aequinoctialis, Bignonia alliacea, Bignonia aequinoctialis, Adenocalymma alliaceum, Adenocalymma pachypus, Pachyptera alliacea, Pseudocalymma sagotti, Pseudocalymma pachypus.

UPRAWA

Mansoa alliacea jest wieczniezielonym, na wpół zdrewniałym pnączem, potrafiącym wspiąć się nawet na wysokość 12m, jednak zazwyczaj osiągającym około 3m. Roślina ta oplata pnie drzew, ogrodzenia, pnie się po ścianie (często wymagając mocowania), lub tworzy formę krzewu. Jako tropikalne pnącze wymaga ono wysokich temperatur i wilgotności. Temperatury poniżej zera mogą z łatwością zabić całą roślinę, którą można hodować w donicy jako roślinę domową. Czosnkowe pnącze znosi półcień jednak najlepiej czuje się i kwitnie w pełnym nasłonecznieniu. Intensywne kwitnienie może występować 2-3 razy do roku, a przepiękne kwiaty utrzymują się około 3 tygodni, zmieniając barwę z lawendowo-fioletowej na blado-fioletową aż do prawie białej. Aby stymulować pojawianie się nowych pąków kwiatowych należy usuwać przekwitnięte kwiatostany. W przeciwnym razie roślina zamiast wytwarzać nowe kwiaty zacznie zawiązywać strąki z nasionami. Ajos Sacha uwalnia czosnkowy zapach tylko wtedy, kiedy jej liście i pędy są uszkadzane lub przycinane. Pnącze to może być rozmnażane przez ukorzenianie pędów lub wysiewanie nasion, w obu przypadkach wymagane są wysokie temperatury. Liście tej rośliny mogą być zbierane o dowolnej porze roku.

ZASTOSOWANIE KULINARNE

Mieszkańcy rejonów Amazońskich Lasów Tropikalnych, używają liście Czosnkowego Pnącza jako warzywo i przyprawę. Świeże młode i delikatne liście i pędy mogą być posiekane i użyte jak szczypiorek do posypywania na sałatki, kanapki, ziemniaczki lub jakiekolwiek inne potrawy. Stare, twarde liście mogą być używane na świeżo, zmiażdone lub posiekane, albo ususzone i zmiażdzone lub sproszkowane, mogą być one użyte jako substytut czosnku.
Kwiaty kiedy są młode i ciemno fioletowe są chrupkie jak sałata, i mają unikalny dziwaczny smak. To połączenie owocowej słodyczy z czosnkowym posmakiem. Z czasem ich kolor blaknie zamieniając się w róż, a ich tekstura staje się bardziej papierowa, nadal nadają się do użycia ale są mniej słodkie i owocowe.

ZASTOSOWANIE MEDYCZNE

Ajos Sacha jest powszechnie używane w tradycyjnej medycynie Amazońskich plemion na takie schorzenia jak: gorączka, przeziębienie, grypa, kaszel, astma, zapalenie płuc i inne dolegliwości układu oddechowego, bóle reumatyczne i artretyczne oraz wszelkie stany zapalne, malarie, nowotwory, grzybice, bóle głowy, lumbago i mięśniobóle, rozdrażnienie, szok i zaburzenia nerwicowe, dolegliwości macicy, epilepsję, skurcze, zranienia, obrzęki, podwyższony poziom cholesterolu, niestrawności i zaparcia.
Liście mogą być spożywane na świeżo lub suszone.Wszystkie części rośliny łącznie z korzeniami, mogą być używane w formie naparów, wywarów (jednak niektóre właściwości mogą być utracone na skutek dłógiego gotowania), nalewek lub tabletek, jednak wywary i nalewki zazwyczaj sporządza się z kory lub korzeni.
Mansoa alliacea posiada wałściwości przeciwbólowe, przeciwutleniajace, przeciwgrzybiczne, przeciwreumatyczne, przeciwartretyczne, przeciwzapalne, przeciwskurczowe, przeciwkaszlowe, antywirusowe, antybakteryjne, wspomagające trawienie, przeciwgorączkowe, sciągające, tonizujące,
detoksykacyjne, przeczyszczajace, przeciwrobacze i owadobójcze.
Zioło to zawiera alkaloidy, taniny, fenole (m.in. pochodne lapacholu), flawonoidy (antocyjany), glikozydy, saponiny, ligniny, triterpenoidy, chinony i sterole (beta sitosterol, stigmasterol, daucosterol, fucosterol). Cechą charakterystyczną Czosnkowego Pnącza jest zawieranie tych samych związków siarkowych, które znajdują się w czosnku, takie jak aliin i allyl sulphides. Związki te znane są ze swoich właściwości obniżania poziomu cholesterolu, oraz hamujące wchłanianie cholesterolu z jelit. Drewno z pędów Mansoa alliacea zawiera dwa związki lapachone o potwierdzonym działaniu przeciwnowotworowym. Odwary z pędów z liśćmi używane są w formie okładów na bóle reumatyczne i artretyczne, przemęczone mięśnie i stany zapalne skóry. Nalewka z korzenia na bazie alkoholu z trzciny cukrowej, używana jest jako ogólno-regenerujący tonik. Herbata z liści Ajos Sacha, podawana jest przez Peruwiańskie plemiona Amuesha kobietom, w celu zwiększenia płodności. Liście tego zioła są również dodawane do przez niektóre plemiona do kąpieli, aby pomóc w leczeniu grypy, stanach gorączki, bólów i skurczy mięśni oraz przemęczenia. Czosnkowe Pnącze używane jest również do odstraszania insektów i węży. Zmiażdżone liście przykładane są do czoła aby uśmierzyć bóle głowy.