KRÓTKA CHAREKTERYSTYKAPtelea trifoliata zwana w Polsce Parczeliną trójlistkową, jest krzewem lub niewielkim drzewem, pochodzącym z wschodniej części Ameryki Północnej. Posiada ona długą tradycję zastosowania medycznego i uznawana jest za świętą roślinę przez Indian z plemienia Menomini. Pomimo że kora z korzenia tego drzewka wychwalana jest przez niektórych medyków jako wspaniały tonik, porównywany do chininy. Nie jest ona obecnie popularnym surowcem na obszarze pochodzenia, a poza nim jest prawie nie znana. Na początku XIX w. sława tego surowca w USA, jako wspaniałego leku na drogi oddechowe, spowodowała znaczny wzrost jego ceny, czego efektem był znaczny spadek jego popularności. Owoce Parczeliny są wykorzystywane w piwowarstwie jako substytut chmielu, stąd jej najbardziej znana potoczna nazwa - Hop Tree, czyli Chmielne Drzewo lub Drzewo Chmielowe. W celu tym była ona nawet masowo sadzona w niektórych terenach Rosji. Inne popularne, potoczne anglojęzyczne nazwy tej rośliny to : Wafer Ash, Tree Trefoil, Stinking Ash, Quinine Tree i Shrubby Trefoil.
Zarówno w Ameryce Północnej jak i Europie jest ona niekiedy sadzona jako roślina ozdobna, bardziej ze względu na atrakcyjne owoce niż kwiaty. Istnieją również jej atrakcyjne kultywary o złocistych (od pojawienia się aż do opadnięcia przed zimą) liściach - Ptelea trifoliata var. aurea oraz formy variegata, czyli m.in. o biało-zielonych liściach. Cała roślina przy otarciu wydaje silną woń, mająca zarówno nutę cytrusową ( jest to daleka krewna cytrusów ) jak i chmielowy element, jednak wiele osób ocenia ten zapach jako nieprzyjemny. Niektórzy ludzie oceniają również zapach kwiatów jako zbyt intensywny, inni z kolei wychwalają, porównując do kwiatów pomarańczy i wiciokrzewu.
Parczelina jest powolnie rosnącym krzewem z czasem wyrastającym na niewielkie drzewo nie wyższe niż 8m. Może być regularnie przycinana w celu powstrzymania wzrostu i uzyskania efektu zagęszczenia krzewu lub uformowania. Naturalnie Ptelea trifoliata występuje głównie w lasach i na ich obrzeżach, preferuje więc półcień, toleruje jednak zarówno silniejsze zacienienie jak i pełne nasłonecznienie. Lubi wilgotną ale nie bagnistą glebę i toleruje każdą kwasowość. Znosi mrozy do -30'C. Drobne, typowe dla cytrusów kwiatki, mają silny zapach i zabrane są w kiście, pojawiają się wczesnym latem, zamieniając późnym latem na charakterystyczne owoce. Owoce te zazwyczaj utrzymują się na gałęziach aż do wiosny. Korę z części naziemnych i z korzeni należy zbierać po dojrzeniu owoców ale zanim liście zaczną żółknąć. Liści powinny być zbierane latem, kwiaty i owoce w okresie pełnego rozwoju. W słoneczne dni należy chronić skórę przed bezpośrednim kontaktem z rośliną, ponieważ podobnie jak Ruta powoduje ona uwrażliwienie skóry na promienie słoneczne co może prowadzić do poparzeń skórnych.
ZASTOSOWANIE KULINARNE
Ptelea trifoliata zwana jest potocznie w USA - Chmielnym Drzewem (Hop Tree). Jej owoce, o aromacie zbliżonym do chmielu, używane są jako jego substytut przy produkcji piwa. Można z nich zaparzyć również rewitalizującą herbatkę wspomagającą trawienie. Dodaje się ich również do ciasta chlebowego aby szybciej wyrastało.
ZASTOSOWANIE MEDYCZNE
Indianie Menomini uznawali Parczelinę za świętą roślinę, kora z pędów i korzeni uznawana jest za panaceum i używana z innymi ziołami w celu wzmocnienia ich działania. Otrzymany w wyniku maceracji kory zimną wodą napój, opisywany jest jako doskonały tonik nie drażniący, jak większość toników błon śluzowych i działający łagodząco, spożywany przy takich właśnie podrażnieniach. Kora z korzeni była najczęściej wykorzystywaną częścią Ptelei trifoliata, przez amerykańskich zielarzy Eklektyków, a nalewki uznawane są za najskuteczniejsze. W przypadkach leczenia astmy notowano, natychmiastową ulgę poprzedzającą - ,, kłopotliwe, zewnętrzne obrzęki zapalne występujące ogólnie lub lokalnie, które przy kontynuacji kuracji znikają a pacjent zostaje całkowicie wyleczony ze swojej choroby.'' ( ,, King's American Dispensatory'' John King 1854 ). Kora Parczeliny podawana jest również w celu zwiększenia apetytu i poprawy trawienia, rozpuszczania kamieni, przy reumatyźmie, różnych form gorączki, malarii, bólów mięśnia sercowego, bronchitu, gruźlicy, syfilisie, skrofulozie, owsikach, nicieniach, biegunkach, bólach mięśni, anoreksji, ogólnym osłabieniu organizmu i rekonwalescencji. Zawiera ona nierozpuszczalną w wodzie oleo-żywicę, kwas taninowy i galusowy, berberyne, arginine, kumaryny, dictamnine, saponiny, wiele specyficznych alkaloidów chinolinowych i olejek eteryczny.
Posiada działanie tonizujące, wzmacniające organizm, stymulujące układ trawienny, wykrztuśne, przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne, ściągające, przeciwrobacze, detoksyfikacyjne, napotne oraz zapobiega nawrotom wielu chorób. Liście, owoce i kwiaty, mają podobne ale słabsze działanie i mogą być stosowane w ten sam sposób. Napary z różnych części rośliny, lub zmiażdżone liście, mogą być stosowane do okładów na rany, jako wspomagający gojenie środek antyseptyczny.
Diana Beresford-Kroeger, botanik i medyczny biochemik, napisała w swojej książce że kobiety w ciąży oraz karmiące, nie powinny mieć kontaktu z tą rośliną, ze względu na jej wysoką zawartość kumaryn. Parczelina przy bezpośrednim kontakcie uwrażliwia skórę na światło słoneczne, co w słoneczne dni może prowadzić do poparzeń skóry.
Źródła
,, Historical Review of Ptelea trifoliata in Botanical and Medical Literature '' - Virginia Long Bailey
,, Florida Etnobotany '' - Daniel F. Austin, CRC Press 2004
,, American Medicinal Plants ''- Charles F. Millspaugh, Dover Publications Inc. 1974
,, Arboretum America - A Philosophy of the Forest '' - Diana Beresford-Kroeger,
University of Michigan Press 2003
,, Let's Get Natural with Herbs'' - Debra Rayburn, Ozark Moutain Publishing 2007
,,The Royal Horticultural Society Encyclopedia of Herbs & Their Uses'' - Deni Brown, DK 2002
http://doctorschar.com/archives/hoptree-ptelea-aquatica/
http://www.henriettes-herb.com/eclectic/kings/ptelea.html
https://www.botanical.com/botanical/mgmh/a/ashwa078.html
http://keys2liberty.wordpress.com/tag/ptelea-trifoliata/
http://www.friendsofeloisebutler.org/pages/plants/hoptree.html
http://www.manataka.org/page73.html
http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/duke/ethnobot.pl?ethnobot.taxon=Ptelea%20trifoliata
http://davesgarden.com/guides/pf/go/1710/#b
