Chlorophytum laxum - Zielistka laxum

  

   KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA

 Chlorophytum laxum, R. Br. jest mało znanym w Polsce gatunkiem Zielistki o drobnym pokroju. Jest to wieloletnia roślina pochodząca prawdopodobnie z terenów tropikalnych Afryki, szeroko rozpowszechniona w całej południowej i wschodniej Azji a także Australii. Najczęściej występuje na obrzeżach tropikalnych lasów oraz porasta górskie stoki, tworząc gęste kępy z rozet liści wyrastających z zanużonej w ziemi nasady oraz wytważa gromady bulwiastych korzeni. Jej wzrost nie przekracza 30 centymetrów, bulwy mogą mieć długość do 15cm i średnicę do 2cm. W ostatniej dekadzie wiele azjatyckich ośrodków badań medycznych przeprowadziło badania nad substancjami w nich zawartymi. Suszone bulwy Ch. laxum sprzedawane są w Azji często jako surowiec leczniczy i afrodyzjak o nazwie Safed Musli ( więcej w artykule -  http://ziolazodleglychkrain.blogspot.com/2011/07/chlorophytum-boliviarum-safed-musli.html  ), liście są również jadalne, w Polsce jednak roślina ta traktowana jest jedynie jako ozdoba. Odmiana ,,Variegatum '' zwana też ,,Bichetti'' o liściach naznaczony białymi paskami prezentuje sie rzeczywiście uroczo i stanowi łatwą w hodowli ozdobę dla każdego amatora roślin. Roślina ta posiada posiada aż kilkanaście synonimów heterotypowyh i kilka homotypowych jednak żadne z nich nie są współcześnie używane oprócz Chlorophytum bitchetii. Najczęściej spotykanymi anglojęzycznymi potocznymi nazwami rośliny są Bitchetii Grass, Dwarf Spider Plant, False Lily Turf  i Wheat Plant.

    UPRAWA

  Zielistka laxum jest rośliną zdecydowanie domową ze względu na wysoką ciepłolubność. Jeśli jednak chcemy ją hodować w celu pozyskania smakowitych bulw możemy ją wysadzać późną wiosną do ogrodu. Należy jednak uważać aby nie sadzić jej w miejscach o pełnej ekspozycji na słońce, bowiem latem silne promienie światła potrafią ,,przypalać'' liście, powodując ich zżółknienie i osłabiając roślinę. Najlepiej więc posadzić ją w miejscu lekko zacienionym, w żyznej próchniczno-torfowej (nie kwaśnej) glebie i zapewnić wysoką wilgotność uważając jednak aby woda nie zalegała w podłożu (może to prowadzić do gnicia bulw) Bulwy można wygrzebywać w miarę rozrostu rośliny przez cały rok, jednak najwięcej nagromadzonych wartościowych składników posiadają one w późnej jesieni. Wtedy też należy rośliny przenieść z powrotem do ciepłych pomieszczeń. Roślinę rozsadzać można poprzez rozdzielanie poszczególnych rozet z kępy a bulwy odrywać można w dowolnych ilościach bez obawy o zdrowie rośliny.

  W mieszkaniu Ch. laxum jest bardzo łatwa w hodowli. Można ją postawić w niemal kazdym miejscu i zapomnieć o jej podlewaniu na długi czas. Dzięki zmagazynowanej w bulwach wodzie roślina ta przetrwa przesuszenie i odżyje stopniowo po ponownych podlaniach. Drobne sześciopłatkowe kwiaty pojawiają się po kilka lub pojedyńczo na krótkich łodygach w okresie letnim. Roślina niekiedy wytwarza również na łodygach kwiatowych młode zarodniki.


                                                                                                   
     ZASTOSOWANIE  KULINARNE

 Zastosowanie kulinarne posiadają zarówno liście jak i bulwy tej Zielistki. Te pierwsze są smakowitym warzywem kiedy są młode i soczyste, im starsze tym bardziej stają się one suche i łykowate. Najlepsze są młode liście roślin o szybkim wzroście tak więc zapewnienie dobrej gleby lub odżywienia naturalnymi nawozami oraz regularne podlewanie ma tu duże znaczenie. W Indiach  dorosłe liście suszy się i mieli na mąkę, stąd jedna z potocznych anglojęzycznych nazw rośliny Wheat Plant - Pszeniczna Roślina. Bulwy można spożywać traktując jak rzodkiewki lub suszyć,mielić i sproszkowane dodawać do mleka,jogurtów lub kefirów.

   ZASTOSOWANIE MEDYCZNE

  Bulwy Chlorophytum laxum od wieków stosowane są w medycynie wielu kultur azjatyckich, zarówno osobno jak i jako składnik wielu mieszanek ziołowych. Najstarsze opisane zastosowanie, jako ,, Safed Musli '' ( suszone i najczęściej sproszkowane bulwy Chlorophytum - http://ziolazodleglychkrain.blogspot.com/2011/07/chlorophytum-boliviarum-safed-musli.html ) znajduje się w hinduskiej Ajurwedźie i dotyczy właściwości wzmacniania i witalizacji organizmu przekładających się na wzrost popędu seksualnego. Poza tym bulwom rośliny przypisuje się właściwości poprawy apetytu i zwalczania biegunek wywołanych min. czerwonką i wzmagania laktacji u karmiących kobiet oraz działanie przeciwzapalne. Są one polecane przy zapaleniu błony śluzowej jak również walce z cukrzycą oraz astmą.Wpływają również na przyrost masy mięśniowej stąd ich częste zastosowanie w odżywkach dla sportowców. Świeże zmiażdżone bulwy przykłada się w miejsca ukoszone i użądlone przez insekty a także na ukąszenia węży.

  Nie zaleca się podawania dzieciom poniżej 6 roku życia oraz osobom mającym problemy z nadmiernym wydzielaniem śluzów. Spożywanie większych dawek może spowodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe.

Chlorophytum borivilianum – Safed Musli

          ZIELISTKA

  Chlorophytum jest rodzajem dość popularnych w Polsce roślin, którego różne gatunki - nazywane zielistkami, są ozdobą wielu domów. Mało kto wie jednak, że część z tych gatunków poza funkcją ornamentalną ma zastosowanie kulinarne oraz medyczne. Większość bowiem odmian Chlorophytum jest doskonałym warzywem, którego liście zarówno surowe jak i gotowane mają wszechstronne zastosowanie oraz zajmują ważne miejsce w wielu tradycyjnych kuchniach azjatyckich. Z niektórych odmian (borivilianum, arundinaceum, laxum, tuberosum, malabericum, attenuatum, breviscapum a niekiedy również z comosum) pozyskuje się lek o nazwie Safed Musli, którego najcenniejszym źródłem ze względu na największą zawartość saponin w bulwach, jest Chlorophytum borivilianum.

       POCHODZENIE I HISTORIA

  Chlorophytum jest gatunkiem szeroko rozpowszechnionym w południowo-wschodniej Azji oraz tropikalnych terenach Afryki i Australii. Odmiany, z których otrzymuje się Safed Musli pochodzą z obszarów środkowych Indii, gdzie zrodziła się owa tradycja wykorzystywania zdumiewających właściwości tychże bulw. Tradycja sięgająca 1500 lat p.n.e. ponieważ już w najstarszych podaniach medycznych hinduskiej Ajurwedy Safed Musli opisywane było jako ważny środek na szereg schorzeń. Później sława tej rośliny nieco przygasła, jednak wyniki badań medycznych sprzed kilku lat potwierdzające efekty spożywania tego leku nadały mu dużego rozgłosu. Efektem tego był gwałtowny wzrost zapotrzebowania które przewyższając produkcją znacznie zawyżył cenę tego surowca. Rząd Indii, głównego producenta Safed Musli, podjął w ostatnich latach szereg działań mających na celu zachęcenie rolników do rozpoczęcia tej dochodowej uprawy której rozpoczęcie produkcji wiąże się z wysokimi nakładami finansowych.

         KWITNIENIE       lipiec - wrzesień

         UPRAWA I ZBIÓR

  Zielistka jest doskonałą rośliną do hodowli w domach, jest mało wymagająca a badania NASA nad toksycznymi gazami w zamkniętych ekosystemach dowiodły że Zielistka skutecznie oczyszcza powietrze. Znosi każde stanowisko, choć w silnym zacienieniu nieco marnieje. Mocne bezpośrednie światło powoduje  przypalanie lub przysuszanie liści jeśli dodatkowo narażana jest na bardzo suche powietrze. Lubi dużo wilgoci ale uważać należy aby woda nie zalegała w doniczce ponieważ bulwy korzeniowe są podatne na gnicie. Dzięki gromadzeniu wody w liściach i bulwach dobrze znosi przesuszenie nawet przez dłuższy okres. Dla dobrego wzrostu należy sadzić ją w żyzną kompostowo-torfową ziemię o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym.

  Zbiór najlepiej przeprowadzać w okolicy października, po przekwitnięciu kiedy następuje znaczące żółknięcie i obumieranie starszych liści. W celu uzyskania większych plonów można usunąć pęd kwiatowy już w chwili pojawienia się, co powoduje że całą swoją energię niezużytą na wykształcanie kwiatów i rzadko zawiązywanych nasion, roślina spożytkuje na rozwój liści i bulw. W okresie zbiorów  należy przesadzić roślinę do świeżej ziemi uprzednio oddzieliwszy od rośliny matecznej bulwy przeznaczone do spożycia bądź dalszej rozsady. Jeśli roślina ma wykształconą więcej niż jedną rozetę liściową można ostrożnie dokonać jej podziału. Bulwy przeznaczone do spożycia należy dokładnie umyć po czym obrać z cienkiej skórki i całkowicie ususzyć w temp. do 40*C . Przechowywać w szczelnie zamkniętych słoikach lub workach foliowych nie dłużej niż dwa lata. Aby zapewnić roślinie względnie zbliżone do naturalnych warunki okresu spoczynku, należy w okresie zimowym umieścić roślinę w chłodniejszym miejscu i ograniczyć podlewanie. Zbioru świeżych liści można dokonywać przez cały rok należy jednak robić to z rozwagą, im mniej bowiem pozostawimy liści roślinie tym powolniejszy będzie jej rozwój. Trzeba o tym pamiętać szczególnie zimą kiedy to wzrost rośliny jest znacznie spowolniony lub wręcz zahamowany.

        ZASTOSOWANIE

  Za główne działanie lecznicze SM uważa się bardzo wysoce efektywne odżywianie komórek organizmu. Dowiedzione badaniami skutki podwyższania libido, zwiększania liczebności wytwarzanych plemników (i podwyższenie ich żywotności) oraz ogólne zwiększenie witalności organizmu przyniosło mu miano ,,naturalnej viagry''. Jego właściwości wzmacniające organizm mają przełożenie na kondycję psychiczną dlatego zalecany jest przy osłabieniu wywołanym stresem oraz przy nadmiernym wysiłku psychicznym. Safed Musli wspiera homeostazę i jest polecany zarówno profilaktycznie w celu uniknięcia zachorowania jak i w trakcie trwania choroby lub rekonwalescencji. Uznaje się również że jego wpływ na kondycję organizmu reguluje pośrednio cały układ hormonalny. W medycynie ajurwedyjskiej lek ten stosowany jest przy takich schorzeniach jak: impotencja, oligospermia, problemy porodowe i poporodowe, reumatyzm, astma, w celu polepszenia laktacji u kobiet karmiących, otyłości (podwyższa poziom HDL) i cukrzycy.
  Safed Musli dostępne jest na rynku pod wieloma postaciami , sproszkowane, w tabletkach, kapsułkach lub jako ekstrakt, jest również składnikiem wielu mieszanek zdrowotnych. Ususzone bulwy można  jeść w całości lub kawałkach żując albo zetrzeć lub zmielić na pył który można spożywać sam lub dodawać np. do ciepłego lub zimnego mleka albo też wody, śmietany czy jogurtu. Ze względu na wywołane spożyciem obniżenie łaknienia powinno się go zażywać przynajmniej na godzinę przed posiłkiem.

    Nie zaleca się podawania dzieciom poniżej 6 roku życia oraz osobom mającym problemy z nadmiernym wydzielaniem śluzów. Spożywanie większych dawek może spowodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe.

Safed Musli zawiera w zależności od pochodzenia roślin i warunków hodowli :

węglowodany(35-45%),proteiny(5-10%),błonniki(25-35%),saponiny(2-20%)-min.stigmasterol, alkaloidy (15-25%).

  Niestety żadne znane mi naukowe źródła nie podają informacji na temat właściwości leczniczych lub ich braku, spożywanych na świeżo lub gotowanych liściaci Chlorophytum borivilianum. Jednak uzdrowiciele z Indyjskiego stanu Czattisgar powiadają że kto zje owe liście przynajmniej raz na wiosnę,będzie uchroniony od chorób przez cały rok.

     NAZWY SUROWCA

  Pomimo powszechnej nazwy Safed Musli - lecznicze bulwy Chlorophytum mają wiele innych, głównie lokalnych nazw. Poniżej wymienione są te najczęściej używane: Shwet Musli, White Musli, Roots of Gold, Golden Root, Shaqaqule, Dholi Musli, Khiruva, Shedheveli, Swetha Musli, Taniravi Thang, Indian Viagra, Natural Viagra.