KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA
Pipturus to rodzaj bujnych krzewów, które często zamieniają się w niewielkie drzewa, chociaż niektóre jego gatunki rosną jedynie jako drobne krzewy. Występują one w tropikalnym regionie Pacyfiku od Malezji, Filipin, Tajwanu, Japonii - Wyspy Riukiu, Indonezji, północy Australii, po Papuę Nową Gwinee, Mikronezję, Polinezję i Hawaje, znajdowane są również na wschodzie Indii, na Sri Lance i południowym wschodzie Chin. Rośliny te używane są jako tradycyjny środek leczniczy w wielu społecznościach różnych rdzennych kultur, ale jedynie na Hawajach cieszą się one prawdziwą popularnością i sadzone są w ogrodach. Ich drobne owoce jedzone są tak samo jak morwy, które przypominają do tego stopnia, że nazywane są one Native Mulberry (Rodowita Morwa) w Australia, i Australian Mulberry (Australijska Morwa) w krajach sąsiednich (ale obie te nazwy używane są również dla Hedycarya angustifolia). A ich liście spożywane są jako warzywo lub lek, oraz ich napary pite jako herbata.
W ostatnich latach na Hawajach założono kilka plantacji Pipturusa albidus, produkujących suszone liście sprzedawane jako Herbata Mamaki (Mamaki Tea - nazwa ta pochodzi od lokalnej nazwy Pipturusa). Ale zarówno ta herbata jak i sama roślina, rzadko kiedy wychodzi poza region swojego pochodzenia. Co sprawia że Pipturus jest jednym z najmniej znanych (ze współcześnie użytkowanych) ziół i warzyw na świecie. I nawet w większości miejsc gdzie występuje na dziko, jak w wielu rejonach Filipin, nikt nigdy nie słyszał że krzew ten ma jakąkolwiek użyteczność. Jednak niektóre rdzenne społeczności, nie tylko kultywują tradycję stosowania tej rośliny jako leczniczego zioła, ale również używają włókna z jej kory do produkcji materiałów, lin i sieci rybackich, sok z pędów jako klej, a jej drewno jako materiał budulcowy.
Większość autorów powtarza frazę, że istnieje do 40 gatunków z rodzaju Pipturus. Ale znaleźć można istotne opisy i informacje jedynie kilku gatunków, i brak jest przeglądu porównawczego tego całego, słabo zbadanego rodzaju. I jak w przypadku wielu słabo udokumentowanych rzodzajów botanicznych, istnieje ryzyko że niektóre jego gatunki zostały zanotowane w różnych regionach przez różne osoby, które nie widziały na wzajem swoich okazów. Co może powodować że jednemu gatunkowi będą przypisane niezależnie dwie lub więcej nazw. A mgliste, ogólnikowe dokumentacje mogą być niewystarczalne dla konfrontacji w celu wyszczególnienia różnic lub ich braku, pomiedzy roślinami którym nadano te nazwy.
Sam na przykład zastanawiam się czy gatunek Pipturus albidus, uznawany na Hawajach za endemiczny, nie jest w rzeczywistości tym samym gatunkiem co ten nazywany na Filipinach Pipturus arborescens. Ponieważ ze wszystkich opisów i zdjęć obu, nie mogę znaleźć istotnej różnicy. Mając na uwadze, że to co zaobserwowałem na własne oczy, dowodzi jak różna morfologia liści Pipturusa może być spowodowana różnicami środowiskowymi. Widziałem jak te same osobniki Pipturusa rosnąc w moim ogrodzie przez cztery lata, zmieniały się w zależności od sezonu i zmiany warunków. Ich liście mogą być ponad dwókrotnie większe niż przeciętnie, kiedy rośliny te mają dużo kompostu i wody, lub o połowę mniejsze kiedy gleba staje się sucha i twarda jak skała (Widziałem rośliny Pipturus arborescens o liściach od 7 do nawet 30cm długości, wszystkie rosnące w tym samym regionie). Podczas pory deszczowej potrzebując złapać więcej słońca rosną one nieproporcjonalnie szerokie. Z kolei bardzo wąskie wyrastają kiedy słońce staje się niemiłosiernie piekące podczas pory suchej. A kiedy osobniki Pipturusa rozwijają się szybko dzięki żyznej glebie i odpowiedniej ilości wilgoci, ale cierpią stres środowiskowy przez silne słońce połączone z niskimi temperaturami, ich nowe liście, ogonki liściowe i pedy wyrastają z zabarwieniem fioletowym lub czerwonawym. Również tekstura powierzchni liści może się znacząco różnić ze względu na zróżnicowane warunki środowiskowe i pogodowe.
Z powodu swojej znajowości roślin Pipturusa, nie mogę się zgodzić z obecną klasyfikacją rodzaju Pipturus jako część rodziny roślin Pokrzywowatych, ponieważ według mnie należą one do rodziny Morwowatych. Proszę zauważyć jak mało mają one wspólnego z Urtica dioica, a jak dużo z Morus alba.
Poniżej znajdują się główne gatunki Pipturusa wymieniane w literaturze botanicznej i zielarskiej :
Pipturus albidus - nazwa nadana przez szkockiego botanika George'a Arnott Walker-Arnott'a, używana jest dla roślin Pipturusa rosnących na Hawajach, nazywanych lokalnie Mamaki lub Mamake Kauai. Wielu botaników powtarza twierdzenie że jest to gatunek endemiczny dla Hawajów, to znaczy że jest on tak unikalny, że nie można go znaleźć rosnącego (na dziko) nigdzie indziej na naszej planecie. Pogląd ten jest ulubionym tekstem promocyjnym producentów Herbaty Mamaki, jako że sprawia on że wydaje się ona być bardziej wyjątkowa i lokalna. Mamaki posiada sporo botanicznych synonimów, ale obecnie jedynie Pipturus kauaiensis jest czasem używany.
Pipturus arborescens - nazwa nadana przez kanadyjskiego botanika Charles'a Budd Robinson'a, używana dla roślin Pipturusa rosnących na Filipinach (gdzie posiadają one wiele potocznych nazw w różnych lokalnych językach m.in. Dalunot lub Dalonot w j. Tagalog, Handalamay, Hindaramai lub Hindalumai w j. Visayan, Taktakop lub Tkop-takop w Ilokano, Andamay w Mansaka, Landog w Manobo, Alamay w Taalandig i Higaonon), w Chinach (chińska nazwa - Luo Wei Mu), na Taiwanie i w Japonii.
Pipturus argenteus - nazwa nadana przez naturalistę i etnologa o polsko-niemieckim pochodzeniu Johann'a Georg Adam Forster'a, używana obecnie dla roślin Pipturusa rosnących w Malezji, na Filipinach, w Australii, Papui Nowej Gwinei, Polinezji i Mikronezji. A oto kilka lokalnych nazw tej rośliny używanych w tych regionach ; Native Mulberry, Kongangu, Queensland Grass-cloth Plant (Australia), Australian Mulberry (Singapur), Silver Pipturus, Handaramai, Hinaramai (Filipiny), Armwe (Wyspy Marshalla), Roga, Roqa, Tandeu (Fiji), Pen-kam (Car Nicobar Island), Dame (Vanuatu Island), Fau songa (Samoa).
Pipturus argenteus po lewej i Pipturus arborescens po prawej
Przez pewien okres nie widziałem powodu aby wierzyć że Pipturus arborescens i Pipturus argenteus to dwa odmienne gatunki. Jako że opisy charakterystyki morfologicznej jak i zdjęcia obu gatunków nie wykazywały wyraźnych różnic. Ale jednego dnia znalazłem rośliny Pipturusa o podejżanie odmiennym wyglądzie. Mając na uwadze to co już zaobserwowałem w przeszłości, że wygląd Pipturasa jest bardzo zmienny w zależności od różnic środowiskowych. Wziąłem małą siewkę tej rośliny dla dalszego zbadania, i posadziłem obok mojego starego Pipturusa. Po pewnym czasie nie miałem wątpliwości, bo obie rośliny rosnąc obok siebie w tych samych warunkach ukazywały odmienny wygląd. Każdy aspekt ich rozwoju był taki sam. Ale liście tego nowego miały znacznie bardziej skórzastą, lśniącą powierzchnię, odbijając słońce silniej, nadając mu prawdziwie srebrzysty wygląd. Jednego słonecznego dnia uświadomiłem sobie, że bez wątpienia to jest właśnie Srebrny Pipturus (Silver Pipturus) - Pipturus argenteus, i że moje stare rośliny to Pipturus arborescens - dominujący gatunek w prowincji Benguet na Filipinach.
Zabawnym jest że dolna strona liści Pipturusa argenteus wygląda bardziej biało-zielono niż dolna strona liści Pipturusa arborescens, która jest bardzie jakby srebrna. Liście P. argenteus'a są również generalnie trochę cieńsze, mniej mięsiste niż liście P. arborescens'a, ale obu smakują dokładnie tak samo.
Pipturus argenteus po lewej, Pipturus arborescens po prawej
Pipturus argenteus po lewej, Pipturus arborescens po prawej
Pewien czas później znalazłem również kilka osobników bardzo interesującego karłowatego Pipturusa, w pobliżu góry Santo Tomas. Jest to najprawdopodobniej gatunek który dawno temu opisał Charles Budd Robinson jako Pipturus dentatus, i który to do dzisiaj pozostaje ledwo zanotowanym i opisanym gatunkiem. Zanotowano że jest on nazywany Alalaki w dialekcie Guinaang w Bontoc, Mountain Province, i sadzony tam na żywopłoty.
Pipturus dentatus
Pipturus arborescens i Pipturus dentatus (w zaznaczeniu)
Tutaj jest mój filmik o Pipturus'ie - https://www.youtube.com/watch?v=d6-d7ZH-PVM
UPRAWA I ZBIÓR
Pipturus jest tropikalnym, wieczniezielonym, bujnym krzewem, zamieniającym się z wiekiem w nieduże drzewo do ok. 5m wysokości. Może on rosnąć w dosyć różnych warunkach środowiskowych, od suchych piaszczystych lub skalistych, nasłonecznionych otwartych terenów, do zacienionych, wilgotnych zarośli i terenów lesistych (poza terenami bagiennymi), zarówno na niskich jak i dużych wysokościach n.p.m.. Nazywa się go rośliną pionierską, tzn. że jest on jedną z pierwszych roślin pojawiających się na rumowiskach i terenach wzruszonej gleby (oczywiście tylko w rejonach, gdzie jego nasiona zostaną przeniesione z wiatrem, lub przez ptaki z sąsiedztwa). I jako szybko rosnący krzew jest on dobrą rośliną osłonową, dającą cień i ochronę od wiatru. Jego wzrost jest najlepszy w wilgotnych, kompostowych glebach, w miejscach półcienistych, ale zarówno wielkość plonów owoców i ich smak jest lepszy kiedy rośnie on w pełnym nasłonecznieniu.
Kwiaty Pipturusa pojawiają się (na Filipinach pod koniec grudnia) pod postacią drobniutkich kiści bez wartości ozdobnej, i są przeważnie dwupienne. Oznacza to że odmienne męskie i żeńskie kwiaty rosną na oddzielnych roślinach, tak więc aby uzyskać owoce na roślinie żeńskiej, potrzeba do pary rośliny męskiej która ją zapyli. Jednak niektóre z tych roślin posiadają zarówno męskie jak i żeńskie kwiaty, mogąc dzięki temu zapylać się pojedyńczo. Poza rozmnażaniem z nasion, krzew ten może być rozmnażany poprzez sadzonki. Ta druga metoda jest lepsza kiedy masz dostęp aby pobrać sadzonki konkretnie z takich osobników które mogą być zapylane przez swoje własne kwiaty. Pipturus radzi sobie dobrze z silnymi upałami, piekącym słońcem i okresowymi suszami, ale nie przetrwa mrozu.
Jako że roślina ta łatwo adaptuje się do różnych warunków, rośnie dobrze w cieniu i nie boi się suchego powietrza. Wierzę że w rejonach o klimacie umiarkowanym, Pipturus może być z powodzeniem uprawiany w dużej donicy jako niewielki krzaczek (od 1m wysokości przy regularnym przycinaniu, aż do sufitu bez przycinania), który będzie przynosił smakowite listki na okrągło przez cały rok. Lub nawet może być zamieniony w piękny bonsai.Młode liście Pipturusa lub całe delikatne czubki pędów, mogą być zbierane w celu użycia jako warzywo, na okrągło przez cały rok. W celu ususzenia lepiej jest wybierać stare liście (ale w pełni zielone a nie żółknące), ale dobrym sposobem jest również ścinanie całych pędów. Przycinanie nada Twojemu krzewowi ładny, zwarty kształt, a całe gałązki łatwo jest powiesić do suszenia na sznurku.
Pipturus dentatus jest inny niż większość gatunków Pipturusa, ponieważ rośnie jedynie jako mały krzew. Dotychczas widziałem jedynie kilka osobników rosnących na wysoko położonych terenach w pobliżu szczytu góry Santo Tomas w Baguio, który posiada 2260m wysokości. Ale według skąpych, starych raportów w literaturze botanicznej znajdywano go również w innych wysokich górach w Filippińskim regionie Cordillera. Wszystkie rośliny Karłowatego Pipturusa (Dwarf Pipturus - tak zacząłem nazywać P. dentatus'a) jakie widziałem były bardzo gęste, zwarte, o twardych gałązkach, liściach jedynie ok. 4cm długości, i posiadały zarówno męskie jak i żeńskie kwiaty na tych samych pędach.
ZASTOSOWANIE KULINARNELiście Pipturusa pokryte są mikro włoskami i ich powierzchnia może być delikatna (u młodych) lub lekko szorstka lub skórzasta (u starszych liści), ale są one bardzo dobre jako świeże warzywo. Posiadają bardzo delikatny, orzeźwiający smak, i jako młode i świeżo zebrane z dobrze nawodnionych roślin, są przyjemnie chrupiące a ich sok jest śluzowaty. Stanowią dobry dodatek do kanapek i sałatek, a także mogą być używane do gotowania.
Na Hawajach, suszone liście zaparzane są i pite jako herbata, nazywa się ją Mamaki Tea i jest ona dostępna komercyjnie, ale raczej na lokalnym rynku. Jest ona bardzo zdrowym, ożywiającym napojem o delikatnym smaku, i często dodaje się do niej dla aromatu trawę cytrynową lub inne zioła. Świeże, posiekane liście Pipturusa również mogą być używane do zaparzania herbaty, i osobiście wolę tą wersję. Preferuję smak naparu ze świeżych liści, i uważam że jest on bogatszy niż ten z suszonych. Dodatkowo, po wypiciu herbaty ze świeżych liści, można zjeść owe liście, i smakują one dobrze. Tak więc moja rada brzmi, jeśli posiadasz własny krzaczek Pipturusa i lubisz z niego herbatę, nie susz jego liści, użyj świeżych. Mniej kłopotu, więcej korzyści i przyjemności.
Drobne owoce Pipturusa są jadalne, i przypominają owoce białej morwy, wyglądem, strukturą i miękkością, dlatego w Australii nazywane są Native Mulberry (Rodzima Morwa). Tak samo jak morwy są one tak miękkie po dojrzeniu, że trudno je nawet zebrać nie zgniatając, dlatego najlepiej jest jeść je biorąc prosto z krzaka, lub uzbierać i przerobić na dżem. Istnieją różne opinie na temat smaku owoców Pipturusa, co uważam jest spowodowane faktem że tak jak większość innych owoców. Owoce Pipturusa są smaczne i słodkie jeśli dojrzewają w pełnym nasłonecznieniu, i nie tak smaczne jeśli zebrane zostały z roślin rosnących w zacienieniu i w bardzo wilgotnej glebie. Owoce Pipturusa są często opisywane jako łagodnie przeczyszczające, ale nie wiem jeszcze czy tu chodzi o niedojrzałe, przejrzałe, jedzone w nadmiarze, czy po prostu generalnie i zawsze.
Pipturus dentatus posiada znacznie twardsze liście niż jego więksi bracia, dlatego nie nadają się one na bycie warzywem liściastym, no chyba że do użycia w zupach bo gotowanie powinno je zmiękczyć. Ale zaletą tego gatunku nad gatunkami takimi jak P. arborescens, P. albidus i P. argenteus, jest to że jego liście są lekko gorzkie, co nadaje naparom z niego więcej charakteru od pozbawionej smaku Mamaki Tea.
Również owoce P. dentatus'a są słodsze niż owoce innych, wspomnianych powyżej gatunków, i chociaż jego liście są o wiele mniejsze, jego owoce są takiej samiej wielkości jak te u bujnie rosnących gatunków Pipturusa.
Pomimo że istnieje skromna ilość zanotowanych informacji o stosowaniu roślin Pipturusa w tradycyjnym lecznictwie wielu rdzennych kultur, w większości regionów gdzie roślina ta rośnie na dziko. Tylko na Hawajach wydaje się ona mieć duże znaczenie w ludowym ziołolecznictwie. Ta znacząca rola stała się powodem komercyjnych upraw tego zioła, oraz (znikomych ale przynajmniej jakichkolwiek) naukowych badań medycznych i farmakologicznych. Zaowocowało to lokalnym uznaniem we współczesnym ziołolecznictwie, oraz dostępnością na rynku suszonych liści Pipturusa, pod nazwą Mamaki Tea.
Poniżej umieściłem wszystkie informacje medyczne i farmakologiczne jakie znalazłem na temat tych poszczególnych gatunków.
Pipturus albidus, Mamaki - liście spożywane na świeżo uznawane są za ,, zbawienne dla tych którzy są słabi i chorowici ''. Odwary z liści tradycyjnie pite są w celu dodania energii, regulacji ciśnienia krwi, poziomu cholesterolu i cukru we krwi. Napary podawane są jako herbata osobom generalnie osłabionym, oraz jako oczyszczający tonik. Zioło to jest również używane w leczeniu stanów niepokoju, depresji, a także jako pomocne przy wielu schorzeniach wewnętrznych np. żołądka, jelita grubego i wątroby, infekcji pęcherza moczowego i zespole napięcia przedmiesiączkowego. Owoce są również spożywane jako pomocne przy złym samopoczuciu, problemach trawiennych, zatwardzeniu, zapaleniu jelita grubego i czerwonce. Matki podają te owoce dzieciom jako łagodny środek rozwalniający oraz przeciw kandydozie. Kobiety jedzą owoce Mamaki i piją Herbatę Mamaki w późnym okresie ciąży, aby ich poród odbył się z łatwością. Owoce Mamaki używane są również zewnętrznie jako okłady leczące owrzodzenia i rany.
Powiada się że u niektórych osób Mamaki może wywoływać lekkie podniecenie lub bezsenność.
Pipturus albidus posiada działanie przeciwutleniające, przeciwbakteryjne (Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes), przeciwwirusowo (Herpes Simplex Virus 1 i 2, Vesicular Stomatitis virus i ,, wysoce selektywne ograniczenie replikacji ludzkiego wirusa niedoboru odporności typu 1 (HIV-1) przy niskiej cytotoksyczności normalnych komórek ''), i lekko przeciwgrzybicze. Liście Mamaki zawierają wysoki poziom potasu, wapnia, sodu, magnezu, cynku, żelaza i miedzi. Z liści tego zioła wyizolowano również kwasy fenolowe, catechin, kwas chlorogenowy i rutynę.
Pipturus arborescens - świeże liście są jedzone lub napary pite w celu leczenia gorączki. Wywary z tych liści są pite na bóle brzucha. Pulpa z zeskrobanej kory nakładana jest na rany aby lepiej się goiły, i używana jako okłady na czyraki i stany zapalne. Zmiażdżone liście przykładane są na choroby skórne i ociera się nimi usta w celu wyleczenia opryszczki półpaśca (herpes simplex zoster).
Zawierają one : flawonoidy, flawonoidy glikozydowe, garbniki, trójterpeny (glutinone, friedelin, glutinol, squalene), sterole (campersterol, stigmasterol, sitosterol), saponiny i alkaloidy, kwas ursolowy, kwas oleanolowy, związki fenolowe, anthrones, anthraquinones i kumaryny. Niektóre z tych zwiazków wykazały zróżnicowane działanie cytotoksyczne przeciwko ludzkim komórkom rakowym, piersi (MCF- 7) i jelita grubego (HT-29 i HCT-116), oraz działanie przeciwproliferacyjne przeciwko HCT-116. Roślina ta posiada również właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne (przeciwko Bacillus subtilis, Staphylococcus aureus i Escherichia coli). Jeden z trójterpenów wyizolowanych z Pipitrusa arborescens, nazwany technicznie Triterpene PA wykazał aktywne działanie przeciwko Pseudomonas aeruginosa przy 50 ug/ml. Ta szczególna bakteria znana jest ze swojego wszędobylstwa i wrodzonej zaawansowanej odporności antybiotykowej. Jednocześnie będąc przyczyną poważnych, często zagrażających śmiercią chorób, takich jak zapalenie płuc, infekcje żołądkowo-jelitowe, infekcje układu moczowego i różnorodne syndromy sepsy.
Pipturus argentus - odwary z liści są pite lub świeże liście spożywane w celu leczenia kaszlu, przeziębienia i grypy, sok wyciśnięty z liści pity jest w celu ulgi przy gorączce lub bólach głowy. Wyciśnięty sok z młodych lisci Pipturusa argentus i Hibiscusa tiliaceus, pity jest z niewielkim dodatkiem wody, natychmiast aby pozbyć się bąbli i swędzenia spowodowanego zjedzeniem surowych liści Taro (Colocasia esculenta). Woda deszczowa zebrana z powierzchni liści P. argenteus używana jest w leczeniu astmy. Posiekane liście są gotowane z wieprzowiną i spożywane w celu pozbycia się robaków. Sok z kory używany jest do płukania przy pleśniawce ust. Korę miażdży się w zimnej wodzie i pije dwa razy dziennie aby wyleczyć czerwonkę. Sok z korzenia używany jest w celu łagodzenia bólu zęba. Młode korzenie są przecinane a sok ściekający do podstawionych zbiorników, jest zarówno pity jak i używany do obmywania ciała osób cierpiących na gorączkę malaryczną lub silny kaszel.
Napar z liści lub napój z równych części soku z Pipturusa i wody, pite są aby stymulować, przyśpieszyć i ułatwić poród. Roślina ta jest również używana do kąpieli - ,, Zmiażdż 30 zielonych i 30 żółtych liści z drzewa armwe [lokalna nazwa P. argenteus na Wyspach Marshalla] i zmieszaj ze startym miąższem dojrzałego kokosa (waini) z zielonego drzewa kokosowego (ni maro). Umieść to w szmatce lub materiale do odcedzania z włókna kokosowego, wyciśnij do wanny z wodą, i używaj tą wodę do mycia kobiety oczekującej na poród 3 razy dziennie. Świeża preparacja powinna być sporządzana każdego dnia przez okres zabiegu, który trwa przez sześć dni. ''
W celu wywołania niepłodności spożywa się zmiksowane, równe części wiórków kokosowych z zeskrobaną korą tej rośliny.
Zewnętrznie, liście lub sok z liści (czasem podgrzewanych), używane są do okładów na czyraki, poparzenia, choroby skórne i opryszczki (herpes). Pasta z liści nakładana jest na opuchnięte mięśnie
jako emolient. Zmiażdżonymi liśćmi naciera się ciało w celu uśnieżenia gorączki lub bólu głowy, albo ukąszenia wijów, szczypawek (centipede). Starte korzenie żute są razem z orzechami betel(Areca spp.) i limonką, miksturą naciera się miejsca ukąszeń wijów. Zeskrobana wewnętrzna część kory jest przykładana na oparzenia w celu przyśpieszenia gojenia, a także na rany włóczni, aby wspomóc usuwanie grotu włóczni (co oznacza że powinno to być również pomocne w usuwaniu jakichkolwiek ostrych obiektów z ciała, i prawdopodobnie jest dzięki swoim właściwościom emoliencyjnym). Sok z korzeni również używany jest na rany. Zmiażdżone owoce są przykładane na brodawki.
Pipturus arborescens
FEMALE FLOWERS
MALE FLOWERS
FRUITS
PLANT A
PLANTS B
Pipturus argenteus
Pipturus dentatus
Źródła
,, Traditional Medicine of the Marshall Islands: The Women, the Plants, the Treatments '' - Irene J. Taafaki, Maria Kabua Fowler, Randolph R. Thaman, IPS Publications, University of South Pacific, Suva, Fiji 2006
,, 100 Plants and Remedies '' - Aaron Matas, Lulu.com 2013
,, Medicinal Plants of the Philippines '' - Dr. Eduardo Quisumbing, Katha Publishing 1978
,, Ethnomedical documentation of and community health education for selected Philippine ethnolinguistic groups: the Mansaka people of Pantukan and Maragusan Valley, Compostela Valley Province, Mindanao, Philippines '' - Philippine Institute of Traditional and Alternative Health Care, Department of Health, Sta Cruz, Manila University of the Philippines Manila, Ermita, Manila University of the Philippines Mindanao, Bago Oshiro, Davao City 2000
STUDIES ON THE STRUCTURE AND BIOLOGICAL ACTIVITY OF THE CHEMICAL CONSTITUENTS OF THE LEAVES OF IPIL, HANDALAMAY AND LIPANG ASO - Mylene M. Uy and Anita P. Rivera Chemistry Department, Mindanao State Univeristy-Iligan Institute of Technology
SOME COMMENTS ON BONTOC ETHNOBOTANY - LAWRENCE A. REID
https://www.researchgate.net/publication/5812419_Major_Phenolic_Acids_and_Total_Antioxidant_Activity_in_Mamaki_Leaves_Pipturus_albidus
http://www.japsonline.com/admin/php/uploads/1690_pdf.pdf
https://ethnobiomed.biomedcentral.com/articles/10.1186/1746-4269-8-47
http://nopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/10336/1/IJTK%209(4)%20779-785.pdf
http://www.aensiweb.net/AENSIWEB/aeb/aeb/2015/December/204-215.pdf
http://www.academicjournals.org/article/article1380532413_Peteros%20and%20Uy.pdf
http://horizon.documentation.ird.fr/exl-doc/pleins_textes/pleins_textes_6/b_fdi_47-48/010010404.pdf
http://philjournalsci.dost.gov.ph/Special%20Issue%20Nov2013/pdfs/Ragragio%20et%20al_Ayta%20Community.pdf
http://www.ebooksread.com/authors-eng/william-edwin-safford/the-useful-plants-of-the-island-of-guam-with-an-introductory-account-of-the-phy-hci/page-48-the-useful-plants-of-the-island-of-guam-with-an-introductory-account-of-the-phy-hci.shtml
http://data.bishopmuseum.org/ethnobotanydb/ethnobotany.php?b=d&ID=mamaki
http://nativeplants.hawaii.edu/plant/view/Pipturus_albidus
http://www.saveourwaterwaysnow.com.au/01_cms/details_pop.asp?ID=295
http://wallumsmusings.blogspot.com/2012/05/pipturus-argenteus-native-mulberry.html
https://www.inter-disciplinary.net/critical-issues/wp-content/uploads/2012/12/abaquitacenpaper.pdf
http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Pipturus+argenteus
http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Pipturus+albidus
http://flora.huh.harvard.edu/china/mss/volume05/Urticaceae.pdf
http://www.stuartxchange.org/Dalunot.html
http://www.natureloveyou.sg/Pipturus%20argenteus/Main.html
http://aciar.gov.au/files/node/578/fruits_of_oceania_part_8_38329.pdf
http://www.herdin.ph/index.php/component/herdin/?view=research&cid=38214
https://www.academia.edu/10172120/Chemical_constituents_of_Pipturus_arborescens_Link_C.B._Rob
https://lirias.kuleuven.be/handle/123456789/37028
http://scholarspace.manoa.hawaii.edu/bitstream/handle/10125/20600/M.S.Q111.H3_4086_r.pdf
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8786654
http://www.cengage.com/resource_uploads/downloads/049511541X_122183.pdf
