piątek, 3 lipca 2015

Czosnkowe Pnącze, Ajos Sacha - Mansoa alliacea, Pseudocalymma alliaceum, Cydista aequinoctialis

English version

      KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA

   Czosnkowe Pnącze jest bardzo ozdobną, pnącą tropikalną rośliną, pochodzącą z Amazońskich Lasów Deszczowych, gdzie znana jest jako Ajos Sacha (także Ajo Sacho lub Ajossacha), co znaczy po Hiszpańsku - Fałszywy Czosnek. Powodem tego jest charakterystyczny czosnkowy zapach, wydzielany przez zmiażdżone liście tego pnącza. Aromat ten spowodowany jest zawartością tych samych substancji chemicznych, które zawiera czosnek, dlatego też roślina ta posiada również i właściwości lecznicze czosnku. Z powodu jej pięknych kwiatów Ajos Sacha znaleźć można w ogrodach Południowo-wschodniej Azji (w Pakistanie nazywana jest Blue Shower), oraz innych tropikalnych częściach świata, a także jako domową roślinę w klimatach umiarkowanych. Jednak jako zioło, pnącze to jest prawie nie znane poza rejonem pochodzenia, gdzie pełni ono ważną rolę zarówno w tradycyjnym lecznictwie jak i współczesnej fitoterapii. Ajos Sacha należy do roślin używanych w duchowych obrzędach Amazońskich plemion. Zioło to spożywa się przed rytuałem Ayahuasca, aby oczyścić krew i ciało, uzyskać fizyczną i psychiczną równowagę, oraz odpędzić złe moce i przynieść szczęście. W tym celu często zioło to spala się w domach.
    Czosnkowe Pnącze ( z angielskiego Garlic Vine ) posiada wiele nazw potocznych odnoszących się do Czosnku - Garlic Creeper, Garlic Shrub, Garlic Rope, Amazonian Garlic Bush, Bejuco de Ajo, Ajos del Monte, Sucho Ajo and Cipo de Alho, to tylko niektóre z nich. Najpopularniejszą nazwą łacińską tej rośliny jest Mansoa alliacea, posiada ona jednak tak wiele synonimów, będących wciąż w użyciu, że przyprawia każdego botanika o ból głowy. Oto niektóre z nich : Pseudocalymma alliaceum, Cydista aequinoctialis, Bignonia alliacea, Bignonia aequinoctialis, Adenocalymma alliaceum, Adenocalymma pachypus, Pachyptera alliacea, Pseudocalymma sagotti, Pseudocalymma pachypus.



      UPRAWA

   Mansoa alliacea jest wieczniezielonym, na wpół zdrewniałym pnączem, potrafiącym wspiąć się nawet na wysokość 12m, jednak zazwyczaj osiągającym około 3m. Roślina ta oplata pnie drzew, ogrodzenia, pnie się po ścianie (często wymagając mocowania), lub tworzy formę krzewu. Jako tropikalne pnącze wymaga ono wysokich temperatur i wilgotności. Temperatury poniżej zera mogą z łatwością zabić całą roślinę, którą można hodować w donicy jako roślinę domową. Czosnkowe pnącze znosi półcień jednak najlepiej czuje się i kwitnie w pełnym nasłonecznieniu. Intensywne kwitnienie może występować 2-3 razy do roku, a przepiękne kwiaty utrzymują się około 3 tygodni, zmieniając barwę z lawendowo-fioletowej na blado-fioletową aż do prawie białej. Aby stymulować pojawianie się nowych pąków kwiatowych należy usuwać przekwitnięte kwiatostany. W przeciwnym razie roślina zamiast wytwarzać nowe kwiaty zacznie zawiązywać strąki z nasionami. Ajos Sacha uwalnia czosnkowy zapach tylko wtedy, kiedy jej liście i pędy są uszkadzane lub przycinane. Pnącze to może być rozmnażane przez ukorzenianie pędów lub wysiewanie nasion, w obu przypadkach wymagane są wysokie temperatury. Liście tej rośliny mogą być zbierane o dowolnej porze roku.


        ZASTOSOWANIE KULINARNE

   Mieszkańcy rejonów Amazońskich Lasów Tropikalnych, używają liście Czosnkowego Pnącza jako warzywo i przyprawę. Świeże młode i delikatne liście i pędy mogą być posiekane i użyte jak szczypiorek do posypywania na sałatki, kanapki, ziemniaczki lub jakiekolwiek inne potrawy. Stare, twarde liście mogą być używane na świeżo, zmiażdone lub posiekane, albo ususzone i zmiażdzone lub sproszkowane, mogą być one użyte jako substytut czosnku.
  Kwiaty kiedy są młode i ciemno fioletowe są chrupkie jak sałata, i mają unikalny dziwaczny smak. To połączenie owocowej słodyczy z czosnkowym posmakiem. Z czasem ich kolor blaknie zamieniając się w róż, a ich tekstura staje się bardziej papierowa, nadal nadają się do użycia ale są mniej słodkie i owocowe.

 

       ZASTOSOWANIE MEDYCZNE

   Ajos Sacha jest powszechnie używane w tradycyjnej medycynie Amazońskich plemion na takie schorzenia jak: gorączka, przeziębienie, grypa, kaszel, astma, zapalenie płuc i inne dolegliwości układu oddechowego, bóle reumatyczne i artretyczne oraz wszelkie stany zapalne, malarie, nowotwory, grzybice, bóle głowy, lumbago i mięśniobóle, rozdrażnienie, szok i zaburzenia nerwicowe, dolegliwości macicy, epilepsję, skurcze, zranienia, obrzęki, podwyższony poziom cholesterolu, niestrawności i zaparcia.
   Liście mogą być spożywane na świeżo lub suszone.Wszystkie części rośliny łącznie z korzeniami, mogą być używane w formie naparów, wywarów (jednak niektóre właściwości mogą być utracone na skutek dłógiego gotowania), nalewek lub tabletek, jednak wywary i nalewki zazwyczaj sporządza się z kory lub korzeni.
   Mansoa alliacea posiada wałściwości przeciwbólowe, przeciwutleniajace, przeciwgrzybiczne, przeciwreumatyczne, przeciwartretyczne, przeciwzapalne, przeciwskurczowe, przeciwkaszlowe, antywirusowe, antybakteryjne, wspomagające trawienie, przeciwgorączkowe, sciągające, tonizujące,
detoksykacyjne, przeczyszczajace, przeciwrobacze i owadobójcze.
   Zioło to zawiera alkaloidy, taniny, fenole (m.in. pochodne lapacholu), flawonoidy (antocyjany), glikozydy, saponiny, ligniny, triterpenoidy, chinony i sterole (beta sitosterol, stigmasterol, daucosterol, fucosterol). Cechą charakterystyczną Czosnkowego Pnącza jest zawieranie tych samych związków siarkowych, które znajdują się w czosnku, takie jak aliin i allyl sulphides. Związki te znane są ze swoich właściwości obniżania poziomu cholesterolu, oraz hamujące wchłanianie cholesterolu z jelit. Drewno z pędów Mansoa alliacea zawiera dwa związki lapachone o potwierdzonym działaniu przeciwnowotworowym. Odwary z pędów z liśćmi używane są w formie okładów na bóle reumatyczne i artretyczne, przemęczone mięśnie i stany zapalne skóry. Nalewka z korzenia na bazie alkoholu z trzciny cukrowej, używana jest jako ogólno-regenerujący tonik. Herbata z liści Ajos Sacha, podawana jest przez Peruwiańskie plemiona Amuesha kobietom, w celu zwiększenia płodności. Liście tego zioła są również dodawane do przez niektóre plemiona do kąpieli, aby pomóc w leczeniu grypy, stanach gorączki, bólów i skurczy mięśni oraz przemęczenia. Czosnkowe Pnącze używane jest również do odstraszania insektów i węży. Zmiażdżone liście przykładane są do czoła aby uśmierzyć bóle głowy.





























     Źródła

,, Duke's Handbook of Medicinal Plants of Latin America '' - James E Duke, CRC Press 2008
,, The London Medical Record, Tom 6 '' - Ernest Abraham Hart, Elder Smith 1878
,, Wild Foresting : Practising Nature's Wisdom '' - Alan Drengson, Duncan Taylor, New Society   Publishing 2008
,, Novel Technologies in Food Science : Their Impact of Products, Consumer Trends and the Environment '' - Anna McElhatton, Paulo Jose do Amaral Sobral, Springer Science & Business Media 2011
,, The Ayahuasca Diaries '' - Caspar Greef, Jacana Media 2010

http://www.rain-tree.com/ajos-sacha-traditional-uses.pdf
http://www.rain-tree.com/ajos-sacha-chemicals.pdf
http://www.rain-tree.com/ajos-sacha-activity.pdf
http://www.practicalgardening.blackdovenest.com/2013/10/garlic-vine-mansoa-alliacea-cydista.html
http://davesgarden.com/guides/pf/go/119636/#b
http://www.researchgate.net/publication/244484400_Phytochemical_studies_on_Mansoa_alliacea_(Lam.)
https://toptropicals.com/catalog/uid/Mansoa_alliacea.htm
http://www.yana-puma.com/en/what-is-ajos-sacha/#
http://www.sybout.com/vines_creepers.htm
http://www.plantsrescue.com/tag/garlic-vine/
http://www.somemagneticislandplants.com.au/index.php/plants/296-mansoa-alliacea
http://www.flowersofindia.net/catalog/slides/Garlic%20Vine.html
http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Mansoa+alliacea
http://www.scielo.br/scielo.php?pid=S0102-695X2009000500025&script=sci_arttext
http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/duke/ethnobot.pl?ethnobot.taxon=Cydista%20aequinoctialis
http://www.gardeningpakistan.com/viewtopic.php?f=37&t=2927
Autor: o Brak komentarzy:
Etykiety: , , , ,

sobota, 16 maja 2015

Basella alba, Basella rubra - Szpinak Malabarski, Miłowój biały, Miłowój czerwony

English version
     
      KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA

    Szpinak Malabarski jest tropikalnym pnączem pochodzącym prawdopodobnie z Wybrzeża Malabarskiego w Indiach, lub Indonezji. Występuje ono w dwóch formach, zielonej - nazywanej po łacinie Basella alba (alba znaczy biały i odnosi się do białych kwiatów tej rośliny), i Basella rubra (rubra znaczy czerwony) - o bardzo ozdobnych bordowo-czerwonych pędach i unerwieniach na liściach. Z powodu braku innych różnic pomiędzy obiema odmianami, obie te nazwy są używane zamiennie dla obu kolorów. Szpinak Malabarski jest dosyć popularnym warzywem w wielu tropikalnych krajach Azji, Afryki i Ameryki Południowej. Jednak potwierdzone współczesnymi badaniami, właściwości lecznicze tego zioła są przeważnie nieznane i używane głównie w tradycyjnej medycynie.
    Inne polskie nazwy tej rośliny to Miłowój Biały, Bazela Biała, Jagodnik Biały i Wyćwiklin Biały. Popularne anglojęzyczne nazwy to Malabar Spinach, Ceylon Spinach (Szpinak Cejloński), Indian Spinach (Szpinak Indyjski), Climbing Spinach (Szpinak Pnący), Vine Spinach i Buffalo Spinach. A oto niektóre z nazw pod którymi można znaleźć to warzywo na straganach w tropikalnych krajach : Saan Choy / Shan Tsoi or Lo Kwai / Luo Kai - Chiny, Alugbati / Alogbati - Filipiny, Mong Toi - Wietnam, Tsuru Murasa Kai - Japonia, Vel Nivithi lub Sudu - Sri Lanka, Paag Prang - Tajlandia, Gambian Spinach lub Amunututu lub Seje Soro - Nigeria, Jingga lub Gendolak - Indonezja, Remayong - Malezja, Bertalha - Portugalia, w Indiach znane jest jako : Poi (Hindi), Bacchali / Bachnali (Telugu), Basale (Tulu), Basale Soppu (Kannada), Basalakkirai or Kodip Pasali (Tamil), Mayalu (Marathi), Poi Ni Bhaji (Gujarati), Poi Saaga (Orija), Pui Shak (Bengali), Vashala Cheera ( Malayalam).
 


          UPRAWA

   Basella alba / rubra jest wieloletnim pnączem lubiącym warunki tropikalne, jednak może być z powodzeniem uprawiane jako warzywo jednoroczne (lub wieloletnia doniczkowa roślina domowa) w rejonach o chłodnym klimacie. Potrafi piąć się lub płożyć na szerokość 10m, a jej tempo wzrostu jest bardzo wysokie przy wysokich temperaturach. Pomimo swojej pnącej natury, jej młode pędy nie są bardzo giętkie i z czasem twardnieją, co umożliwia hodowlę tej rośliny w formie małego krzewu. Szpinak Malabarski uwielbia wysokie temperatury i może dostać uszkodzeń już przy temperaturach poniżej 5'C, temperatura poniżej 0' C zabija ją momentalnie. Jej mięsiste, sukulentyczne tkanki umożliwiają tej roślinie przetrwanie nawet długiej i silnej suszy dzięki zmagazynowanej w nich wodzie. Toleruje ona również silne deszcze i wysoką wilgotność. Lubi silne słońce jednak posadzona w półcieniu będzie rosła szybciej a jej liście będą bardziej soczyste. Basella alba / rubra rośnie najlepiej na żyznych, zakwaszonych glebach ale toleruje nawet słabe, piaszczyste podłoże. Niepozorne białe kwiaty pojawiają się zazwyczaj w okresie suszy, zamieniając się w czarne ,,jagody''. Pnącze to łatwo rozmnaża się z sadzonek lub nasion, które dla szybszego wschodzenia zaleca się skaryfikować lub namaczać w wodzie przez 24 godziny przed wysiewem. Jako że nie ma różnicy we wzroście i smaku pomiędzy formami zieloną i czerwoną, polecam wybrać drugą dodając koloru do grządki warzywnej lub parapetu. Jest to roślina o tak dużym uroku (starsze liście bywają prawie całe czerwone, pędy zawsze), że warto posadzić ją dla celów czysto ozdobnych. Liście i młode pędy mogą być zbierane w dowolnym okresie wzrostu jak tylko roślina nabierze siły i rozmiarów


      ZASTOSOWANIE KULINARNE

   Liście i młode pędy Szpinaku Malabarskiego są bardzo soczyste, chrupiące, o śluzowatym miąższu. Mogą być dodawane na surowo do kanapek i sałatek, jednak najczęściej blanszuje się je, gotuje lub podsmaża. Mogą być używane do zup i gulaszy jako środek zagęszczający. Czerwony sok z owoców Szpinaku Malabarskiego używany jest niekiedy jako barwnik spożywczy, w Chinach sprzedawany jest w formie sproszkowanej pod nazwa ,, Gintjoo'' (używa się go również jako barwnik i tusz).


      ZASTOSOWANIE KOSMETYCZNE

   Czarne owoce Baselli alba i rubra używane są po zmiażdżeniu, czerwony sok lub miąższ naciera się jako róż do policzków i ust.
 

        ZASTOSOWANIE MEDYCZNE

    Basella alba / rubra posiada długą tradycję użycia ze względu na swoje walory odżywcze i lecznicze, jednak nawet w Południowo-wschodniej Azji zdaje się nie być używana w powszechnym ziołolecznictwie. Pomimo wielu badań potwierdzajacych medyczne działanie tego zioła, jego tradycyjne zastosowanie (Ajurweda i Sidha) jest raczej zapomniane. W Południowo-wschodniej Azji Szpinak Malabarski spożywany jest od wieków w celu zwalczania malarii, czerniaka złośliwego, białaczki i nowotworów jamy ustnej, wrzodów jamy ustnej, kataru, czerwonki, przy bólach żołądkowych, anemii, anoreksji, krwiopluciu, bolesnym oddawaniu moczu, osłabionym popędzie seksualnym, nieregularnych miesiączkach, w celu wzmożenia laktacji u karmiących kobiet, oraz aplikowany w formie okładów ze zmiażdżonych liści na stłuczenia i osiniaczenia, zranienia, stany zapalne skóry, pokrzywkę, owrzodzenia, poparzenia, grzybice, czyraki, trądzik, piegi, ukąszenia węży oraz nakładane na czoło w celu uśnieżenia bólów głowy.
   W Chinach Basella alba podawana jest w celu redukcji goraczki i neutralizacji trucizn. W Nigerii używana jest dla zwiększenia płodnści u kobiet oraz przy nadciśnieniu. Sok z owoców aplikowany jest jako krople do oczu na zapalenie spojówek. W Kamerunie spożywana jest przeciw malarii. Na Filipinach używana jest przeciw rzeżączce i zapaleniu prostaty.
   Szpinak Malabarski jest bogaty w śluz i zawiera betalainy, saponiny, taniny, glikozydy nasercowe, flawonoidy, terpenoidy, sterole, aminokwasy, karotenoidy, witaminy A, B1, B2, B9, K, E i C, niacynę, żelazo, potas, mangan, miedź, magnez, cynk i wapń. Posiada działanie emolientacyjne, nawilżajace, łagodzace i ochładzające, moczopędne, tonizujące, lekko przeczyszczające, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne, przeciwutleniające, afrodyzjaku, przeciwwrzodowe, wzmaga ukrwienie skóry, posiada potencjał androgeniczny, działanie cytotoksyczne, przeciwpadaczkowe, przeciwgorączkowe, nephroprotektywne (ochrania nerki), homeostatyczne, laktogeniczne i sedatywne.
   Świeży sok z tej rośliny przypisywany jest na zatwardzenie dla dzieci i kobiet w ciaży. Basella alba jest składnikiem suplementów podnoszacych poziom testosteronu, efekt podwyższenia produkcji testosteronu oraz estradiolu i aromatase mRNA przez to zioło, został potwierdzony badaniami na szczurach. W połączeniu z Hibiscus macaranthus, Szpinak Malabarski podawany jest powszechnie w celu zwiększenia płodności kobiet. W Ajurwedyjskim systemie medycyny uznaje się że zioło to wzmaga kapha i obniża vata i pita.




































      Źródła

,, Useful Plants of the Philippines '' Volume 3 - William H. Brown, Acorn Press 1950
,, Indian Medicinal Plants '' tom 1 - P. K. Warrier, V. P. K. Nambiar, Orient Blackswan 1994
,, 75 Exciting Vegetables for Your Garden '' - Jack Staub, Gibbs Smith 2009
,, Handbook of Vegetable Science and Technology '' - D. K. Salunkhe, S. S. Kadam, CRC Press 1998
,, Vegetables '' - G. J. H. Grubben, PROTA 2004
,, Oriental Vegetables : The Complete Guide for Gardening Cook '' - Joy Larkom, Kodansha America 2008
,, CRC World Dictionary of Medicinal and Poisonus Plants '' - Umberto Quattrocchi, CRC Press 2012
,, Encyclopaedia of Indian Medicine '' - Saligrama Krishna Ramachandra Rao, Popular Prakashan     1985
,, Underutilized and Underexploited Horticultural Crops '' - K. V. Peter, New India Publishing 2007
,, Vegetable Crops '' - T. R. Gopalakrishnan, New India Publishing 2007
,, African Indigenous Vegetables in Urban Agriculture '' - Charlie M. Shackleton, Margaret W. Pasquini, Alex W. Drescher, Routledge 2009
,, Book of Calories and Phytosterols in Foods '' - Mary Curtis, Lulu.com 2013

http://www.academicjournals.org/article/article1379753858_Kumar%20et%20al.pdf
Autor: o 8 komentarzy:
Etykiety: , , ,
Subskrybuj: Posty (Atom)