Zioła z Odległych Krain: Pyrostegia venusta - Płomienne Pnącze, Pyrostegia Powabna

KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA

Pyrostegia venusta jest tropikalnym wieloletnim pnączem pochodzącym z Południowej i Środkowej Ameryki. Występuje na dziko w rejonach od Argentyny po Meksyk, i ze względu na piękno swoich kwiatów jest szeroko rozpowszechniona w hodowli ogrodowej w tropikalnych i subtropikalnych regionach na innych kontynentach. Pomimo że jest ona bardzo popularna jako roślina ozdobna w wielu krajach na całym świecie, jest ona prawie nieznana jako zioło. Ale Pyrostegia venusta jest powszechnie używana w tradycyjnej medycynie Brazylii do leczenia infekcji układu oddechowego, takich jak przeziębienia, grypa i bronchit, dolegliwości żołądkowych i chorób skórnych, a herbata z jej liści i kwiatów pita jest jako ogólnie wzmacniający tonik. Niestety bardzo mało szczegółów o tym można znaleźć w j. angielskim. Ale te nieliczne informacje na temat właściwości medycznych P. venusta, przyciągnęły na nią uwagę niektórych naukowców i liczba badań farmakologicznych i medycznych nad nią rośnie.
Pyrostegia venusta znana jest w wielu krajach pod swoimi potocznymi nazwami anglojęzycznymi, takimi jak : Flame Flower (Płomienny Kwiat), Golden Shower (Złoty Prysznic), Orange Shower (Pomarańczowy Prysznic), St. John Vine (Pnącze św. Jana), Flame Vine, Flaming Trumpet, Fire-cracker Vine i Orange Bignonia.
Ale posiada ona również wiele lokalnych nazw pochodzących z wielu różnych języków, takich jak : Cipo de Sao Joao, Cipo Caititu, Cipo Tinga, Dedo de Moca (Brazylia), Pico de Tucan, Flor de San Juan (Argentyna), Lluvia de Oro (Peru), Chiltote, Chorro de Oro, Chorro (Gwatemala), San Carlos (El Salwador), Triquitraque (Kosta Ryka), Yvyrati (Paragwaj), Pao Zhang Hua (Chiny), Huapala (Hawaje), Liane aurore, Liane de feu (Francuski), Feuerranke (Niemiecki), Tulitrumpetti (Fiński), Flamranka (Swedzki), Tanga pu (Tamilski), Sankrant Vel (Marati), Talupite ulo (Tongan).
Pyrostegia venusta wciąż jest niekiedy nazywana Pyrostegią ignea, i posiada ona również wiele botanicznych synonimów, które obecnie wyszły z użycia, m.in. : Bignonia ignea, Bignonia tubulosa, Bignonia venusta, Jacaranda echinata, Pyrostegia amabilis, Pyrostegia dichotoma, Pyrostegia ornata, Tecoma venusta.

UPRAWA I ZBIÓR

Pyrostegia venusta jest wieloletnim, wieczniezielonym pnączem, pochodzącym z tropikalnych i subtropikalnych rejonów Południowej i Środkowej Ameryki. Porasta ona tereny otwarte, zakrzewione, obrzeza lasów, tereny nadmorskie, i często sadzona jest w ogrodach. Pnie się ona lub płoży, rozrastając w szybkim tempie, na długość ok. 12m. Lubi glebę lekko kwaśną ale toleruje również odczyn obojętny, lekko zasadowy, a także zasolone podłoże. Najlepiej rośnie i kwitnie w pełnym nasłonecznieniu. Niezbyt dobrze kwitnie w warunkach upałów połączonych z wysoką wilgotnością, ale jest cała obsypana kwiatami przez długi czas w sezonach suchszych i przy niższych temperaturach. W wypadkach słabego kwitnięcia może pomóc przycinanie. Ważne jest również aby nie przekarmić Pyrostegii. W bardzo żyznym i wilgotnym podłożu będzie ona rosnąć błyskawicznie, ale będzie mieć niewiele kwiatów lub wcale, nawet w szczycie swojego okresu kwitnienia. Dobrze radzi sobie ona z ekstremalnymi upałami i potrafi przetrwać delikatne mrozy. W regionach o mroźnych zimach może być uprawiana jako roślina doniczkowa.
Pyrostegia może być rozmnażana z nasion (jej kwiaty są zapylane wyłącznie przez ptaki kolibry), przez sadzonki lub odkłady. W niektórych miejscach jest ona uważana za roślinę inwazyjną.
Jeśli macie dostęp do tej rośliny przez cały czas, nie widzę żadnego powodu do jej suszenia i przechowywania. Nie posiadam żadnych informacji które by to potwierdzały, ale sądzę że tak jak większość ziół, Pirostegia najlepsza jest do użytku na świeżo kiedykolwiek to możliwe. Dodatkowo, suszenie wydaje mi się być zbędną robotą, biorąc pod uwagę że herbaty z jej świeżych i z ususzonych liści i kwiatów smakują prawie tak samo. Oczywiście jeśli chce się mieć zawsze do użytku kwiaty, to warto ich nazbierać i ususzyć, ponieważ nie wszędzie ich okres występowania jest długi (w niektórych rejonach pojawiają się przez pół roku lub prawie cały rok naokragło, ale nie mam pojęcia jak roślina ta kwitnie w donicach, w polskich warunkach domowych lub lato-ogród-zima-dom). Chińczycy mówią że liście i kwiaty Pyrostegii mogą być suszone na słońcu, ale osobiście zawsze wolę te części roślin suszyć w cieniu, jako że niektóre substancje bioaktywne są uszkadzane pod wpływem silnych promieni słonecznych.

ZASTOSOWANIE KULINARNE

Napary z liści i kwiatów Pyrostegii venusta są jednymi z tych ziołowych naparów, które lubię pić nie z powodów działania leczniczego, ale dla zwykłej przyjemności. Zebrałem je po raz pierwszy z ogrodu mojego przyjaciela na Filipinach, po tym jak znalazłem informację że w Brazylii napary z Pirostegii pije się je jako tonik. Najpierw spróbowałem naparu ze świeżych, posiekanych kwiatów i liści, i trudno było mi opisać łagodny smak tej herbaty. Ale nasuwało mi się na myśl jej określenie jako - Pozytywnie Nastrajająca Herbata. Nie byłem więc zaskoczony później, kiedy podczas głębokich poszukiwań na temat tego zioła, znalazłem informację o tym że używane jest ono również jako środek przeciwdepresyjny.
Nie dostrzegłem dużej różnicy w smaku naparów z samych świeżych liści i z samych kwiatów, i tych sporządzonych z suszonych kwiatów oraz z samych suszonych liści. Wyjątkiem jest jedynie że herbata z suszonych liści jest nieco bardziej gorzka niż pozostałe. Jednak i tak uważam że gorycz ta jest ledwo wyczuwalna, i dlatego jest to dobra herbata dla wszystkich osób nie lubiących gorzkich napojów.

ZASTOSOWANIE MEDYCZNE

Trudno jest znaleźć gdziekolwiek, jakiekolwiek informacje na temat zastosowania medycznego Pyrostegii venusta. Niemal każda informacja na temat tradycyjnego zastosowania leczniczego tego zioła pochodzi z Brazylii. Gdzie zanotowano że nadziemne części tej rośliny, ale i również korzenie, używane są przez rdzennych mieszkańców w formie wywarów i naparów, w leczeniu takich chorób jak :

- infekcje układu oddechowego i stany zapalne, takie jak kaszel, przeziębienie, grypa, bronchit

- biegunka, czerwonka i żółtaczka

- infekcje i białe plamy skórne, takie jak róża, bielactwo nabyte i leukoderma (używane głównie kwiaty)

- infekcji macicznych i genitalnych u kobiet i żeńskich noworodków

- pije się je również jako ogólnie wzmacniający tonik i środek antydepresyjny

- mówi się że leczą one wszelkie stany zapalne

- preparaty z kwiatów łagodzą wymioty

Znalazłem jedynie jedno źródło z Chin (z Hong Kong Baptist University), w którym napisane jest : że : kwiaty i liście Pyrostegii venusta znane w Chińskiej medycynie jako Pao Zhang Hua, zbierane są wiosną i latem i suszone na słońcu. Kwiaty opisywane są jako słodkie w smaku i o neutralnej naturze (co oznacza że nie działają one ani rozgrzewająco ani chłodząco na organizm), z kolei liście jako gorzkie w smaku, nieco cierpkie i o neutralnej naturze. Nawilżają one płuca usuwając kaszel, uczucie pieczenia i oczyszczają gardło, używane są przeciw gruźlicy, na przewlekły kaszel, obrzmiałe i obolałe gardło. Przyjmowane są doustnie w formie wywarów 10-15g, lub sproszkowane - 3g jednorazowo, popijane ciepłą przegotowaną wodą.

Nie natrafiłem na żadne informacje o użytku zewnętrznym naparów, wywarów, lub okładów ze zmiażdżonych kwiatów i liści P. venusty. Ale przypuszczam że mogą one być skuteczne przy użyciu na infekcje skórne i stany zapalne.

Liczba przeprowadzonych badań nad właściwościami medycznymi i farmakologicznymi Pyrostegii venusta jest wciąż niewielka. Większość z nich przeprowadzona została w Brazylii, ale niektóre również w innych krajach takich jak Indie lub Egipt.
Właściwości medyczne tego zioła opisywane są jako : przeciwbiegunkowe, przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwrakowe (melanoma), przeciwrobacze, przeciwbólowe (antinociceptive), przeciwdrobnoustrojowe, przeciwgrzybicze, regulujące układ odpornościowy i przeciwdepresyjne. Zwiększa ono kurczenie ran, wytrzymałość na rozciąganie, zawartość hydroksyproliny, heksosaminy i cytokin - co sugeruje jej skuteczność we wspomaganiu gojenia ran, i stymuluje melanogenezę.

Jej liście zawierają : flawonoidy, sitosterol, rutynę, n-hentriacontan, acacetin-7-O- -D-glicopyranoside, mesoinositol, stigmasterol, alantoinę, terpeny (amirynę i kwas oleanolowy), alkaloidy, taniny

Kwiaty : myoinositol, alantoinę, dotriacontane, hexadecanoic acid, kwas linolowy, kwas oleinowy, stigmasteryl tosylate, diazoprogesterone, arabipyranose, kwas propionowy, pentamethyldisilanyl ester, acetophenone, trans-3-hexenedioic acid, and 9-octadecenoic acid (Z)-methyl ester, aminokwasy, phenylpropanoid glycosides (verbascoside i isoverbascoside), luteinę, betakaroten, b-cryptoxanthin, violaxanthin, zeaxanthin, b-sitosterol, n-hentriacontane(n-C31H64), 7-O-b-D-glycopyranosylacacetin, D-myo-inositol, stigmasterol, b-amirynę i kwas oleanolowy

Kora z pędów : lupeol, betulinę, kwas betulinowy i choline chloride

Korzenie : alantoinę, steroidy, hesperydynę, 3-b-b-D-glicopiranosil, sitosterol, b-sitosterol

Ekstrakty z kwiatów Pyrostegii venusta wykazały umiarkowane działanie przeciwdrobnoustrojowe przeciwko : Bacillus subtilis, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus pyogenes, Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Micrococcus luteus, Enterobacter aerogenes, Salmonella typhi, Pseudomonas aeruginosa, Candida albicans, Aspergillus niger i Candida tropicana.
Badania wykazały że zarówno ekstrakty z liści jak i kwiatów Pyrostegii venusta stymulują melanogenezę komórkowa (B16F10) w bardzo niskim stężeniu. Co daje uzasadnienie zastosowaniu tego zioła w ludowej medycynie w leczeniu chorób hipopigmentacyjnych, takich jak bielactwo nabyte i leukoderma.
Wyniki innych badań sugerują że P. venusta może być użytecznym środkiem przeciwrakowym przeciw epidermalnym i wolno inwazyjnym czerniakom (takim jak acral lentiginous melanoma).