Zioła z Odległych Krain: Orthosiphon stamineus, Orthosiphon aristatus

KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA

Orthosiphon stamineus, znany również jako Orthosiphon aristatus, a po polsku Ortosyfon Groniasty, jest niewielkim, wieloletnim krzewem pochodzącym z rejonów tropikalnej Azji. Obszar jego występowania rozciąga się od Indii, przez Mjanmar, Tajlandię, Laos, Wietnam, Chiny, Malezje, Indonezje, Filipiny aż po Australie. Pod koniec dziewiętnastego wieku zioło to zostało sprowadzone do Europy przez Holenderskich kupców. Charakterystyczną cechą tej rośliny są jej kwiaty z wyjątkowo długimi pręcikami, które przyniosły jej nazwę Cat's Whiskers, czyli Kocie Wąsy. Kwiaty te nadają tej roślinie tyle wdzięku
że jest ona często sadzona jedynie dla ozdoby i wiele osób nieświadoma jest jej leczniczych właściwości.

Kocie Wąsy są jednym z najstarszych używanych leczniczo ziół tropikalnej Azji i w wielu rejonach południowo-wschodniej Azji jednym z najczęściej używanych obecnie. Pomimo że zioło to znalazło się w Farmakopei Niderlandów ponad 60 lat temu, nadal trudno znaleźć je w Europie, chociaż jego popularność rośnie na całym świecie.

Na wyspie Jawa, smaczny napar sporządzony z Ortosyfonu groniastego, jest tak popularnym napojem, że w wielu krajach jest on nazywany Java Tea lub Javan Tea (Herbata Jawajska, Herbata z Jawy lub Herbata Jawan). Inną anglojęzyczną potoczną nazwą tego zioła jest Kidney Tea lub Indian Kidney Tea, czyli Herbata na Nerki lub Indyjska Herbata na Nerki. W Indonezji Orthosiphon stamineus nazywany jest Kumis Kucing, na Javie - Remujung, w Malezji - Misai Kuching, w Chinach - Shen Cha, Shen Cha Shu i Mao Xu Cao, w Indiach Warak Leikham, na Filipinach Kabling Gubat, Kabling Parang i Balbas Pusa, w Tajlandii - Yaa-nuat-maeo, Rau Meo i Cay Bac, w Kambodży - Kapen Prey.

Zapomnianymi łacińskimi synonimami tej rośliny są Orthosiphon grandiflorus, Orthosiphon spicatus, Clerodendranthus spicatus, Clerodendrum spicatum, Ocimum aristatum i Ocimum grandiflorum.

UPRAWA

Ortosyfon Groniasty jest wieloletnim, tropikalnym krzewem, zazwyczaj nieprzekraczającym 60cm wysokości, jednak czasem osiągającym nawet 1,5m zarówno wysokości jak i szerokości. Dzięki swoim uroczym, białym lub delikatnie fioletowawym kwiatom, pojawiającym się w sierpniu i wrześniu, często sadzony jest w tropikalnych ogrodach dla celów wyłącznie ozdobnych. W naturze porasta on brzegi strumieni i zarośla, lubi wilgotną, kompostową glebę, o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym i dużo słońca. Potrafi przetrwać mrozy nawet nieco poniżej 0'C, jednak w klimacie umiarkowanym, lepiej jest hodować go jako roślinę domową. Liście lub całe pędy z kwiatami najlepiej zbierać przed, lub podczas rozkwitania, pozostawione kwiatostany najlepiej usuwać tuż po przekwitnięciu, stymulując tym samym rozwój nowych pąków kwiatowych.

ZASTOSOWANIE KOSMETYCZNE

Kremy i toniki zawierające ekstrakt z Orthosiphon'u stamineus przeznaczone są dla osób o przetłuszczającej się skórze. Zioło przynosi efekt zmniejszenia produkcji łoju, oraz widocznie zmniejsza rozmiar porów skóry, poprawiając jej strukturę i wygląd. Dodatkowe zalety preparatów zawierających Ortosyfon, wiążą się z przeciwutleniającymi i antybakteryjnymi właściwościami tego zioła. Podobno zioło to działa również wybielająco na skórę. Picie Herbaty Jawajskiej pomaga w usunięciu celulitu.

ZASTOSOWANIE KULINARNE

Liście i kwiatostany, świeże lub suszone używane są do zaparzania subtelnie gorzkiej herbaty, która pita jest zarówno dla przyjemnego smaku, jak i swoich właściwości ogólnozdrowotnych.

ZASTOSOWANIE MEDYCZNE

Orthosiphon stamineus jest jednym z najstarszych i najczęściej używanych ziół leczniczych w Azji południowo-wschodniej. Obecnie zioło to jest zalecane do użytku na wiele schorzeń, przez wiele departamentów zdrowia różnych krajów, na całym świecie. Liście i kwiatostany Ortosyfonu Groniastego używane są świeże lub suszone, głównie w formie naparów, ale kapsułki, tabletki i ekstrakty są także dostępne na rynku. Zioło to znane jest głównie dzięki swojej efektywności w zwalczaniu infekcji i stanów zapalnych układu moczowego, oraz schorzeń układu płciowego. Zawdzięcza to swoim właściwościom moczopędnym (saluretic, uricosuric, natriuretic, kaliuretic, azoturic), przeciwzapalnym i odkażającym. Ale Kocie Wąsy posiadają wiele innych zalet takich jak działanie silnie przeciwutleniające, ściągające, żółciopędne, ochraniające na wątrobę, żołądek i nerki, przeciwcukrzycowe, antyalergiczne, lekko przeciwskurczowe, przeciwbólowe, obniża poziom cholesterolu, rozszerza naczynia krwionośne, tym samym obniżając ciśnienie krwi, oraz działa antybakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwgrzybicznie i przeciwnowotworowo.
Kombinacja tych właściwości zdrowotnych, sprawia że Ortosyfon jest skuteczny w leczeniu chorób takich jak : uremia, kamica żółciowa, kamica nerkowa, zapalenie nerek, bolesne oddawanie moczu, wodobrzusze, obrzęk, syfilis, rzeżączka, artretyzm, reumatyzm, zapalenie wątroby, żółtaczka, angina, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, eruptywna gorączka, padaczka, zaburzenia menstruacji i nowotwory. Picie naparów z tego zioła ochrania nerki przed toksycznym działaniem metali ciężkich. Przeżute liście Kocich Wąsów przytrzymywane są w miejscu bólu zęba w celu uśnieżenia bólu.

Orthosiphon stamineus jest bogaty w sole potasowe (0,738g na 100g w świeżych liściach), kwas oleanolowy, kwas ursolowy, kwas rozmarynowy oraz kilka innych pochodnych kwasu kawowego, flavonoidy (sinensetin, eupatorin, salvigenin, quercetin), diterpeny (staminol, orthosiphols, neoorthosiphols), alkaloidy (orthosiphonin), taniny, saponiny, polyphenole, terpenoidy, cholinę i olejek eteryczny ( zawierający głównie beta-caryophyllene, alfa-humulene and beta-elemene).
Spożywanie tego zioła przez dłuższy czas w większych ilościach, prowadzi do obniżonego poziomu sodu w organiźmie. Osoby z niewydolnością serca i nerek powinny zachować dużą ostrożność w używaniu Ortosyfonu. Zioło to może wywoływać niepożądane interakcje, zażywane jednocześnie z lekami na cukrzycę oraz moczopędnymi.