Chlorophytum borivilianum – Safed Musli

          ZIELISTKA

  Chlorophytum jest rodzajem dość popularnych w Polsce roślin, którego różne gatunki - nazywane zielistkami, są ozdobą wielu domów. Mało kto wie jednak, że część z tych gatunków poza funkcją ornamentalną ma zastosowanie kulinarne oraz medyczne. Większość bowiem odmian Chlorophytum jest doskonałym warzywem, którego liście zarówno surowe jak i gotowane mają wszechstronne zastosowanie oraz zajmują ważne miejsce w wielu tradycyjnych kuchniach azjatyckich. Z niektórych odmian (borivilianum, arundinaceum, laxum, tuberosum, malabericum, attenuatum, breviscapum a niekiedy również z comosum) pozyskuje się lek o nazwie Safed Musli, którego najcenniejszym źródłem ze względu na największą zawartość saponin w bulwach, jest Chlorophytum borivilianum.

       POCHODZENIE I HISTORIA

  Chlorophytum jest gatunkiem szeroko rozpowszechnionym w południowo-wschodniej Azji oraz tropikalnych terenach Afryki i Australii. Odmiany, z których otrzymuje się Safed Musli pochodzą z obszarów środkowych Indii, gdzie zrodziła się owa tradycja wykorzystywania zdumiewających właściwości tychże bulw. Tradycja sięgająca 1500 lat p.n.e. ponieważ już w najstarszych podaniach medycznych hinduskiej Ajurwedy Safed Musli opisywane było jako ważny środek na szereg schorzeń. Później sława tej rośliny nieco przygasła, jednak wyniki badań medycznych sprzed kilku lat potwierdzające efekty spożywania tego leku nadały mu dużego rozgłosu. Efektem tego był gwałtowny wzrost zapotrzebowania które przewyższając produkcją znacznie zawyżył cenę tego surowca. Rząd Indii, głównego producenta Safed Musli, podjął w ostatnich latach szereg działań mających na celu zachęcenie rolników do rozpoczęcia tej dochodowej uprawy której rozpoczęcie produkcji wiąże się z wysokimi nakładami finansowych.

         KWITNIENIE       lipiec - wrzesień

         UPRAWA I ZBIÓR

  Zielistka jest doskonałą rośliną do hodowli w domach, jest mało wymagająca a badania NASA nad toksycznymi gazami w zamkniętych ekosystemach dowiodły że Zielistka skutecznie oczyszcza powietrze. Znosi każde stanowisko, choć w silnym zacienieniu nieco marnieje. Mocne bezpośrednie światło powoduje  przypalanie lub przysuszanie liści jeśli dodatkowo narażana jest na bardzo suche powietrze. Lubi dużo wilgoci ale uważać należy aby woda nie zalegała w doniczce ponieważ bulwy korzeniowe są podatne na gnicie. Dzięki gromadzeniu wody w liściach i bulwach dobrze znosi przesuszenie nawet przez dłuższy okres. Dla dobrego wzrostu należy sadzić ją w żyzną kompostowo-torfową ziemię o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym.

  Zbiór najlepiej przeprowadzać w okolicy października, po przekwitnięciu kiedy następuje znaczące żółknięcie i obumieranie starszych liści. W celu uzyskania większych plonów można usunąć pęd kwiatowy już w chwili pojawienia się, co powoduje że całą swoją energię niezużytą na wykształcanie kwiatów i rzadko zawiązywanych nasion, roślina spożytkuje na rozwój liści i bulw. W okresie zbiorów  należy przesadzić roślinę do świeżej ziemi uprzednio oddzieliwszy od rośliny matecznej bulwy przeznaczone do spożycia bądź dalszej rozsady. Jeśli roślina ma wykształconą więcej niż jedną rozetę liściową można ostrożnie dokonać jej podziału. Bulwy przeznaczone do spożycia należy dokładnie umyć po czym obrać z cienkiej skórki i całkowicie ususzyć w temp. do 40*C . Przechowywać w szczelnie zamkniętych słoikach lub workach foliowych nie dłużej niż dwa lata. Aby zapewnić roślinie względnie zbliżone do naturalnych warunki okresu spoczynku, należy w okresie zimowym umieścić roślinę w chłodniejszym miejscu i ograniczyć podlewanie. Zbioru świeżych liści można dokonywać przez cały rok należy jednak robić to z rozwagą, im mniej bowiem pozostawimy liści roślinie tym powolniejszy będzie jej rozwój. Trzeba o tym pamiętać szczególnie zimą kiedy to wzrost rośliny jest znacznie spowolniony lub wręcz zahamowany.

        ZASTOSOWANIE

  Za główne działanie lecznicze SM uważa się bardzo wysoce efektywne odżywianie komórek organizmu. Dowiedzione badaniami skutki podwyższania libido, zwiększania liczebności wytwarzanych plemników (i podwyższenie ich żywotności) oraz ogólne zwiększenie witalności organizmu przyniosło mu miano ,,naturalnej viagry''. Jego właściwości wzmacniające organizm mają przełożenie na kondycję psychiczną dlatego zalecany jest przy osłabieniu wywołanym stresem oraz przy nadmiernym wysiłku psychicznym. Safed Musli wspiera homeostazę i jest polecany zarówno profilaktycznie w celu uniknięcia zachorowania jak i w trakcie trwania choroby lub rekonwalescencji. Uznaje się również że jego wpływ na kondycję organizmu reguluje pośrednio cały układ hormonalny. W medycynie ajurwedyjskiej lek ten stosowany jest przy takich schorzeniach jak: impotencja, oligospermia, problemy porodowe i poporodowe, reumatyzm, astma, w celu polepszenia laktacji u kobiet karmiących, otyłości (podwyższa poziom HDL) i cukrzycy.
  Safed Musli dostępne jest na rynku pod wieloma postaciami , sproszkowane, w tabletkach, kapsułkach lub jako ekstrakt, jest również składnikiem wielu mieszanek zdrowotnych. Ususzone bulwy można  jeść w całości lub kawałkach żując albo zetrzeć lub zmielić na pył który można spożywać sam lub dodawać np. do ciepłego lub zimnego mleka albo też wody, śmietany czy jogurtu. Ze względu na wywołane spożyciem obniżenie łaknienia powinno się go zażywać przynajmniej na godzinę przed posiłkiem.

    Nie zaleca się podawania dzieciom poniżej 6 roku życia oraz osobom mającym problemy z nadmiernym wydzielaniem śluzów. Spożywanie większych dawek może spowodować zaburzenia żołądkowo-jelitowe.

Safed Musli zawiera w zależności od pochodzenia roślin i warunków hodowli :

węglowodany(35-45%),proteiny(5-10%),błonniki(25-35%),saponiny(2-20%)-min.stigmasterol, alkaloidy (15-25%).

  Niestety żadne znane mi naukowe źródła nie podają informacji na temat właściwości leczniczych lub ich braku, spożywanych na świeżo lub gotowanych liściaci Chlorophytum borivilianum. Jednak uzdrowiciele z Indyjskiego stanu Czattisgar powiadają że kto zje owe liście przynajmniej raz na wiosnę,będzie uchroniony od chorób przez cały rok.

     NAZWY SUROWCA

  Pomimo powszechnej nazwy Safed Musli - lecznicze bulwy Chlorophytum mają wiele innych, głównie lokalnych nazw. Poniżej wymienione są te najczęściej używane: Shwet Musli, White Musli, Roots of Gold, Golden Root, Shaqaqule, Dholi Musli, Khiruva, Shedheveli, Swetha Musli, Taniravi Thang, Indian Viagra, Natural Viagra.

Yerba Buena, Satureja douglasii - Mięta Indiańska

    NAZWA I POCHODZENIE

   Yerba Buena to z hiszpańskiego hierba buena (dobre ziele) nazwa nadana tej roślinie przez katolickich misjonarzy. Powodem nadania tejże nazwy był fakt używania tej rośliny przez Indian z terenów zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej do celów leczniczych. Nazwą tą ochrzczono również osadę która później przerodziła się w San Francisco. Pomimo iż lokalnie czesto używa się tej nazwy określając nią różne zioła głównie z rodzaju mięt i cząbrów, to przypisana jest ona do jednego specjalnego gatunku. Na tyle specjalnego że do dzisiaj nie ma zgodności co do jego klasyfikacji. Najczęściej zalicza się go do jednego z trzech rodzajów z rodziny jasnotowatych : cząbrów, klinopodium lub mikromerii. Synonimy tej rośliny to:

  Clinopodium douglasii

  Satureja douglasii

  Satureja chamissonis

  Micromeria chamissonis

  Micromeria douglasii

  Thymus chamissonis

  Thymus douglasii

   Satureja douglasii jest bardzo mało popularna w Europie. W Polsce przez niektórych nazywana jest jako Mięta Indyjska, co jest błędnym tłumaczeniem niemieckiej nazwy tej rośliny ,, Indishe Mintz '' lub angielskiej ,, Indian Mint ''. Nazwy te odnoszą się oczywiście do pochodzenia tej rośliny i znaczą Mięta Indiańska.

        UPRAWA

  W stanie naturalnym roślina ta występuje na zachodnich terenach Ameryki Północnej, głównie jako roślina okrywowa w lasach i zaroślach, zazwyczaj nie wybijająca się ponad 20 cm wysokości. Dlatego najlepiej rośnie ona w lekko zacienionych miejscach w lekko wilgotnej próchniczej ziemi, chociaż znosi nawet piaszczyste i gliniaste podłoże tak samo jak i krótko trwałe susze i silne nasłonecznienie. Ze względu na wrażliwość na niskie temperatury Yerba Buena powinna być chowana do ciepłych pomieszczeń na okres zimowy. Uważa się że jej przyjemny choć intensywny zapach odstrasza gryzonie. Kwitnie w okresie od czerwca do października.

  

           ZBIÓR I ZASTOSOWANIE 

   Liście oraz całe pędy można zbierać przez cały rok. Dlatego aby nie traciły one swojego aromatu, oraz żeby nie osłabiać niepotrzebnie rośliny, najlepiej jest zrywać je ,,na bieżąco''. Suszyć je należy w temperaturze nie przekraczającej 40*C i przechowywać w całości, nie rozkruszone w szczelnie zamkniętym słoiku w chłodnym, zacienionym miejscu. Kruszyć dopiero bezpośrednio przed użyciem.

  Odwary i napary z rozdrobnionych, świeżych lub suszonych liści lub całych pędów mają wiele zastosowań. Standardowo napary przyrządza się zalewając łyżeczkę ziela szklanką gorącej wody, po kilku minutach pozostawienia pod przykryciem mamy herbatę o niesamowitym aromacie. Herbata ta ma działanie pobudzające, uspokajające, przeciw wymiotne, pomaga w problemach w oddychaniu, chorobach nerek oraz rozstrojach żołądka i nagromadzeniu gazów a także działa jako afrodyzjak.     Silniejsze działanie ma odwar który pomaga zwalczyć przeziębienie, zapalenie górnych dróg oddechowych, obniża temperaturę w stanie gorączki, działa przeciwbólowo (głównie na bóle głowy i stawów), zwalcza owsiki, oczyszcza krew, zwalcza bezsenność, stymuluje organizm i pomaga w regeneracji chorym. Zarówno napary jak i odwary można spożywać również po całkowitym ostygnięciu, taki napój orzeźwia i tonizuje szczególne w letnie upały. Otrzymywany z rośliny olejek eteryczny stosowany jest tradycyjnie przy zwalczaniu guzów nowotworowych.

  Spożywane na surowo liście mają oczywiście wszystkie wymienione powyżej właściwości. Zarówno świeże jak i ususzone można używać je jako przyprawy do mięs, serów i sałatek.

  Świeże zmiażdżone liście używa się robiąc okłady czoła przy bólach głowy oraz trzyma w ustach w miejscu bólu zębów lub dziąseł. Można je także wkładać do poduszek i kapeluszy jako relaksujące i uwodzące perfumanty. Pozostawiona na godzinę zimna woda z pociętymi świeżymi liśćmi (tzw. macerat) zamienia się w antybakteryjny płyn do płukania jamy ustnej który pozostawia przyjemny oddech i którego połknięcia nie trzeba się obawiać. Cząber Douglassa nadaje się również doskonale do sporządzania nalewek oraz drinków.

  Żadne źródła nie podają przeciwwskazań ani ubocznych skutków nawet długotrwałego spożywania Yerba Buena, należy jednak pamiętać że każde zioła stosowane w nadmiarze mogą być szkodliwe.